اكثر فقها در رساله عمليه خود ترك نماز جماعت را جايز نمي دانند و مي فرمايند: «ترك نماز جماعت از روي بي اعتنايي به آن جايز نيست» چون نماز جماعت سفره رحمت الهي است و ثواب محتير العقول و فضيلت بي شماري دارد، شايسته نيست مسلمانان عاقل از آن غفلت كنند كه نه تنها از آن همه اجر اخروي محروم مي شوند، بلكه ممكن است گرفتار عذاب اخروي هم بشوند.

امام صادق عليه السلام مي فرمايد: «من ترك الجماعه رغبه عنها و عن جماعه المؤمنين من غير عله فلا صلاة له» [1] هر كس نماز جماعت را بدون علت و از روي بي اعتنايي به آن و جماعت مسلمين ترك كند، نماز ندارد»

و در جاي ديگر از پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم نقل شده است كه مي فرمايد: «اذا سيلت عمن لا يشهد الجماعه فقل لا اعرفه» [2] «اگر در مورد كسي كه در نماز جماعت شركت نمي كند سؤال شدي بگو نمي شناسم»

امام صادق عليه السلام مي فرمايد: «أن رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم قال: لا صلاة لمن لا يصلي في



[ صفحه 190]



المسجد مع المسلمين الا لعله و لا غيبه لمن صلي في بيته و رغب عن جماعتنا و من رغب عن جماعه المسلمين سقط عدالته و وجب هجرانه و ان رفع الي امام المسلمين أنذره و حذره و من لزم جماعه المسلمين حرمت عليهم غيبته و ثبتت عدالته» [3] «كسي كه بدون علت با مسلمانان در مسجد، نماز نمي خواند، نماز ندارد. كسي كه در خانه اش نماز مي خواند و از جماعت ما اعراض مي كند غيبت ندارد. كسي كه از جماعت مسلمين اعراض كرده است عدالتش ساقط است و جدا شدن از او واجب است و اگر پيش امام برده شود، امام او را انذار مي كند و از شركت نكردن در نماز جماعت برحذر مي دارد. و هر كس ملازم جماعت مسلمين شود غيبت او حرام است و عدالتش ثابت است».

پيامبر اسلام كه رحمه للعالمين و سراج منير و بر تك تك مسلمانان دلسوز و رؤف است رفتاري با تاركين نماز جماعت نموده است كه تعجب آور است و اين رفتار جز به خاطر اهميت نماز جماعت نمي تواند باشد. ما در اينجا به چند نمونه از رفتار پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم و حضرت علي عليه السلام با كساني كه نماز جماعت را ترك كرده بودند و در نماز جماعت شركت نمي كردند، اشاره مي كنيم:

1- عن ابن أبي يعفور عن أبي عبدالله عليه السلام قال: هم رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم باحراق قوم في منازلهم كانوا يصلون في منازلهم و لا يصلون الجماعه فأتاه رجل أعمي فقال: يا رسول الله! اني ضرير البصر و ربما أسمع النداء و لا أجد من يقودني الي الجماعه و الصلاة معك فقال له النبي صلي الله عليه و آله و سلم: شد من منزلك الي المسجد حبلا و احضر الجماعه [4] «از ابن ابي يعفور نقل شده است كه امام صادق عليه السلام فرمود: «پيامبر خدا تصميم گرفت كساني را كه در خانه هايشان نماز مي خوانند و در نماز



[ صفحه 191]



جماعت شركت نمي كنند در منزلشان به آتش بكشد وقتي مرد نابينايي اين سخن را شنيد آمد و عرض كرد: يا رسول الله! من مرد نابينا هستم، چه بسا صداي اذان را مي شنوم ولي كسي را پيدا نمي كنم كه مرا ياري كند و به مسجد بياورد تا با شما نماز جماعت بخوانم. حضرت فرمود: طنابي از منزل به مسجد بكش و به وسيله آن در نماز جماعت شركت كن»

2- عن ابي عبدالله عليه السلام قال: «ان قوما جلسوا عن حضور الجماعه فهم رسول الله ان يشعل النار في دورهم حتي خرجوا و حضروا الجماعه مع المسلمين» [5] «امام صادق فرمود: عده اي از شركت در نماز جماعت خودداري كردند، پيامبر اسلام تصميم گرفت خانه آنها را به آتش بكشد، آنها از خانه هايشان خارج شدند و با مسلمين در نماز جماعت شركت كردند»

3- قال رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم: «لقوم لتحضرن المسجد او لا حرقن عليكم منازلكم» [6] رسول خدا به قومي فرمود: يا در نماز جماعت شركت كنيد يا منازل تان را به آتش مي كشم»

4- عن زريق الخلقاني قال: سمعت أبا عبدالله عليه السلام يقول: رفع الي أميرالمؤمنين عليه السلام بالكوفه أن قوما من جيران المسجد لا يشهدون الصلاة جماعه في المسجد فقال عليه السلام: «ليحضرن معنا صلاتنا جماعه أو ليتحولن عنا و لا يجاورونا و لا نجاورهم» [7] «زريق خلقاني مي گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: «به حضرت علي عليه السلام خبر رسيد كه عده اي در كوفه از همسايگان مسجد در نماز جماعت حاضر نمي شوند. حضرت عليه السلام فرمود: يا در نماز با ما باشند، يا از اطراف



[ صفحه 192]



ما كوچ كنند».

روايات فوق در بحار و وسايل به اين صورت نيز نقل شده است:

«عن زريق عن أبي عبدالله عليه السلام عن أميرالمؤمنين عليه السلام بلغه أن قوما لا يحضرون الصلاة في المسجد فخطب فقال: ان قوما لا يحضرون الصلاة معنا في مساجدنا فلا يؤاكلونا و لا يشاربونا و لا يشاورونا و لا يناكحونا و لا يأخذوا من فيينا شييا أو يحضروا معنا صلاتنا جماعه و اني لأوشك أن آمر لهم بنار تشعل في دورهم فأحرقها عليهم أو ينتهون قال فامتنع المسلمون عن مؤاكلتهم و مشاربتهم و مناكحتهم حتي حضروا الجماعه مع المسلمين» [8] «زريق از امام صادق عليه السلام و او از حضرت علي عليه السلام نقل مي كند كه به حضرت علي عليه السلام خبر رسيد كه عده اي براي نماز جماعت در مسجد حضور مي يابند. حضرت علي عليه السلام خطبه خواند و فرمود: تعدادي در نماز ما در مساجد شركت نمي كنند پس با ما نخورند، و با ما نياشامند، و با ما مشورت نكنند، با ما ازدواج نكنند، از فيه ما چيزي نگيرند يا در نماز ما شركت كنند. همانا به زدوي دستور مي دهم آتش در خانه آنها بياندازند و آنها را بسوزانند و يا اينكه در نماز جماعت شركت كنند. امام صادق عليه السلام فرمود: مسلمانان با آنها قطع ارتباط كردند تا اينكه آنها مجبور شدند در نماز جماعت مسلمين شركت كنند».



[ صفحه 193]