يكي از چيزهايي كه رعايت آن در نماز جماعت ضروري است، نظم است. رعايت نظم به حدي اهميت دارد كه در بعضي موارد ممكن است رعايت نكردن آن به نماز جماعت اشكال برساند. همانطوري كه استفاده از عطر، پوشيدن لباس پاكيزه در نماز، موجب فضيلت بيشتر نماز مي شود رعايت نظم نيز فضيلت و عظمت نماز جماعت را مي افزايد. همانطوري كه در گذشته عرض شد اقامه نماز جماعت مدرسه اي است براي مسلمين كه در آن مدرسه، نظم، پاكيزگي، وحدت، همدردي، عظمت مسلمين به نمايش گذاشته مي شود و رعايت نظم در صفوف و حركات و اعمال نماز موجب تقويت همينها مي گردد. به همين جهت رعايت نظم از طرف پيامبر اسلام نيز مورد تأكيد قرار گرفته است و فرموده است: «سووا صفوفكم فان تسويه الصف تمام الصلاه» [1] «صفوف خود را منظم و مساوي كنيد چرا كه منظم كردن صفوف تمام نماز است» يعني موجب كامل



[ صفحه 188]



شدن نماز جماعت مي گردد. و در بعضي از روايات حتي ثواب نماز جماعت مقيد به نظم گرديده است كه رعايت آن موجب مزيد ثواب و رعايت نكردن آن موجب كاهش ثواب مي شود.

پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «مردي در نماز جماعت شركت مي كند ولي نمازش، نماز نيست. و مردي در نماز جماعت شركت مي كند كه فقط ثواب يك نماز را دارد و حظي از نماز جماعت ندارد، و مردي در نماز جماعت شركت مي كند و ثواب هفتاد نماز را مي برد، و مردي در نماز جماعت شركت مي كند و ثواب دويست نماز را مي برد، و مردي در نماز جماعت شركت مي كند و ثواب پانصد نماز را مي برد. جابر بن عبد الله انصاري بلند شد و عرض كرد: يا رسول الله! اين مطلب را براي ما تفسير كن.

پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «مردي قبل از امام از سجده و ركوع بلند مي شود و قبل از امام به سجده و ركوع مي رود اين نماز ندارد. مردي با امام مي رود و با امام بلند مي شود، اين نماز واحد دارد. و بهره اي از نماز جماعت ندارد. و مردي بعد از امام مي رود و بعد از امام بلند مي شود اين بيست و چهار نماز دارد و مردي وارد مسجد مي شود و مي بيند صفوف نماز تنگ است و به تنهايي مي ايستد و مردي از صف خارج مي شود و اين عقب عقب مي رود و در صف مي ايستد ثواب پنجاه نماز را دارد» [2] .

ابوبصير مي گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: «ان رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم قال: يا أيها الناس أقيموا صفوفكم و امسحوا بمناكبكم ليلا يكون فيكم خلل و لا تخالفوا فيخالف الله بين قلوبكم و اني أراكم من خلفي» [3] يعني رسول خدا



[ صفحه 189]



هنگا م نماز، به جماعت خطاب كرد و فرمود: «اي مردم صفها را منظم ومساوي كنيد و دوش به دوش بايستيد تا فاصله و جدايي ميان شما نيفتد، و نامرتب نباشيد تا خداوند دلهاي شما را از يكديگر دور گرداند، و بدانيد كه من شما را از پس سر مي بينم»