قرآن مجيد مؤمنان را در مورد خطر خاشع نبودن دل هشدار داده، فرموده است: (ألم ياءن للذين امنوا أن تخشع قلوبهم لذكر الله و ما نزل من الحق و لا يكونوا كالذين اوتوا الكتاب من قبل فطال عليهم الأمد فقست قلوبهم و كثير منهم فاسقون) [1] يعني «آيا وقت آن نشده آنان كه ايمان آورده اند. دلهايشان در مقابل ذكر خدا و معارف حقي كه نازل كرديم نرم شود؟ و مانند اهل كتاب كه پيش از اين مي زيستند نباشند. ايشان در اثر مهلت زياد دچار قساوت قلب



[ صفحه 157]



شده، بيشترشان فاسق شدند».

علامه طباطبايي در تفسير اين آيه مي نويسد:

«در اين آيه شريفه عتابي است به مؤمنان به خاطر قساوتي كه دلهايشان را گرفته و در مقابل ذكر خدا خاشع نمي شود خداي تعالي با اين كلام خود به اين حقيقت اشاره نموده كه دلهاي مسلمانان مانند دلهاي اهل كتاب دچار قساوت شده و قلب قاسي از آنجا كه در مقابل حق، خشوع و تأثير و انعطاف ندارد، از زي عبوديت خارج است و در نتيجه از مناهي الهي متأثر نمي شود و با بي باكي مرتكب گناه و فسق مي شود».

بنابراين، بزرگترين مانع ترقي دل، غافل شدن از ياد خدا، دور شدن از مكتب وحي و ارتكاب گناه است كه مؤمن بايد به شدت از آنها پرهيز نمايد. همچنين از كارهايي كه در ظاهر گناه نيست، ولي قساوت دل مي آورد يا انسان را از توجه به عبادت و حالت خشوع بازمي دارد، خودداري كند.