در مورد اول گفته شد كه تاركين نماز، سخت ترين شرايط زندگي را در دنيا دارند و هيچ راحتي و گشايشي براي آنها در حيات و زندگي مادي نيست. و چون خدا را از ياد برده اند در نتيجه خدا هم دست لطف و رحمت خويش را از سرشان كوتاه و آنان را در تنگناي زندگي رها ساخته است. به هر سمتي كه روي مي آورند درهاي رحمت الهي را به سوي خود بسته مي بينند و در حقيقت در تمام عمر خويش تا زماني كه به درگاه الهي توبه نكنند و به سوي او بازنگردند در لجنزار زندگي حيواني و مادي خويش غرقند و دايما در فشار روحي بسر مي برند. اين عذاب و عقاب قبل از مرگشان است كه در اين دنيا خداوند نصيبشان كرده است و اما بعد از حيات مادي و مرگشان، عذاب سختي آنها را تهديد مي كند. بعد از مرگ عذابي كه براي اين گروه در پيش است قطعا قابل مقايسه با عذاب دنيوي نيست. از آيات و روايات چنين برمي آيد كه سختترين عذاب دوزخ براي تاركين نماز است.

قرآن مناظره بهشتيان با مجرمان را چنين بيان مي فرمايد كه: (يتسائلون عن المجرمين، ما سلككم في سقر، قالوا لم نك من المصلين) [1] «اهل بهشت سئوال مي كنند از مجرمان كه چه چيز شما را به دوزخ فرستاد؟ مي گويند ما از نمازگزاران نبوديم».

و يا در آيه ديگر خداوند مي فرمايند: «ان الذين يستكبرون عن عبادتي سيدخلون جهنم داخرين) [2] «آنان كه از عبادت كردن به خداوند تكبر مي ورزند هرچه زودتر ذليلانه به جهنم فروخواهند رفت». پس قعر جهنم جاي كساني است كه از نماز سرباز مي زنند و در برابر عظمت



[ صفحه 145]



پروردگارشان استكبار مي ورزند چنين افرادي قبل از مرگ، نامشان در ليست اهل جهنم ثبت است. چنانچه رسول گرامي اسلام فرمودند: «من ترك الصلاة متعمدا كتب اسمه علي باب النار ممن يدخلها» [3] «هر كه عمدا نمازش را ترك كند بر در جهنم نامش جزء دوزخيان نوشه شده از كساني كه داخل آن مي شوند».

فرمود: «من احرق سبعين مصحفا و قتل سبعين نبيا و زنا مع امه سبعين مرات و افتض سبعين بكرا بطريق الزنا اقرب الي رحمه الله ممن ترك الصلوة متعمدا» [4] .

يعني «كسي كه هفتاد قرآن را بسوزاند و هفتاد پيامبر به قتل رساند و هفتاد مرتبه با مادر خود درآميزد و هفتاد دختر را از طريق زنا تجاوز نمايد به رحمت خداوند از كسي كه عمدا نمازش را ترك كند نزديكتر است».

و فرمود: «ان تارك الصلوة لا يجد ريح الجنه». يعني «به حقيقت كه تارك نماز بوي بهشت را استشمام نكند».