در تعاليم و دستورات دين اسلام اگر خواسته باشيم احكام و تعاليم فردي را طبقه بندي نماييم نماز در بالاترين مرتبه طولي نسبت به ساير احكام قرار دارد. مسلم است كه در مقام انجام عمل به هر يك از دستورات الهي بايد به جايگاه آن توجه كامل به عمل آيد، چون كه آثار و بركات وجودي هر يك از آنها بنابر اهميتي است كه شارع در نظر داشته است سبك شمردن حكمي از احكام دين به اين معناست كه آن اهميت الهي را بكاهيم. حال اين كاستن مي تواند شامل محافظت نكردن و مراقبت نداشتن آن به وقت خاص خودش يا ترجيح امور غير ضرور بر آن و يا درست ادا نكردن برخي از اجزا و اركان آن و مواردي ديگر بشود. همه اين امور مي تواند در حقيقت نوعي تضييع يا تضعيف در حكم الهي بشمار آيد. و هرگونه تضعيفي مانع از ظهور بركات و بروز آثار آن حكم خواهد بود.

در باب نماز كه يكي از احكام الهي است تأكيد و توصيه زيادي شده است و اين حكم از ساير احكام الهي مستثني نيست. از رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم روايت است كه: «هر كس به نماز اهميت ندهد و آن را سبك شمارد سزاوار عذاب آخرت است». [1] .

و نيز خاتم رسالت صلي الله عليه و آله و سلم در حديثي ديگر فرموده اند: «كسي كه نماز را سبك شمارد خداوند بركت و خير را از عمر و مال او برمي دارد و نتيجه كارهايش را



[ صفحه 115]



از بين مي برد و با گرسنگي و تشنگي و ذلت جان او را مي گيرد.» [2] .

و در حديث ديگر آمده است كه: «نماز، چون در وقت آن گزارده شود سپيد و درخشان نزد صاحب خود بازمي گردد و مي گويد: همان طور كه مرا رعايت كردي خداوند تو را مورد رعايت و حفظ خويش قرار دهد. ليكن اگر نماز، در غير وقت آن گزارده شود و رعايت حدود آن نشود سياه و ظلماني نزد صاحب خود مي آيد و مي گويد: همان گونه كه مرا ضايع ساختي خدايت تو را ضايع و تباه سازد». [3] .

و اين روايت از امام صادق عليه السلام معروف است كه در آخرين لحظات عمر شريفش دستور داد كه همه اهل بيتش اطراف او جمع شوند وقتي همه آمدند به عنوان آخرين وصيت فرمودند: «اگر كسي از شما نمازش را سبك شمارد هرگز به شفاعت ما معصومين نمي رسد». [4] .

اين موضوع نه تنها مورد تأكيد همه اولياي دين بوده بلكه سيره مستمرشان بر اين اساس استوار بود كه با دقت و توجه هر چه بيشتر از نماز خود محافظت مي كردند. برخي از زنان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم نقل مي كردند كه حضرت نزد ما نشسته بود و با ما سخن مي گفت و ما با او سخن مي گفتيم، هرگاه وقت نماز داخل مي شد از براي آن حضرت حالتي روي مي داد كه گويا ما او را نمي شناختيم، به او عرض مي كرديم كه تو را چه شده است؟ فرمود: اداي امانتي است كه خداوند آن را بر آسمانها و زمين و كوهها عرضه كرد و همه از تحمل آن ابا كردند [5] .



[ صفحه 116]



نه تنها پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم بلكه همه اهل بيت عصمت و طهارت بر اين سيره و مسلك بوده اند و نيز تابعين ايشان در طريق سعادت و وصول به كمال آن را تعقيب مي كردند. در خاطرات امام خميني (رحمه الله) نقل است كه: به نماز اول وقت بسيار اهميت مي داد روايتي از امام صادق عليه السلام نقل مي كردند كه اگر كسي نمازش را سبك شمارد از شفاعتشان محروم مي شود. من يك بار به ايشان عرض كردم سبك شمردن نماز شايد به اين معني باشد كه شخص نمازش را يك وقت بخواند و يك وقت نخواند گفتند نه اين خلاف شرع است منظور امام صادق عليه السلام اين بود كه وقتي ظهر مي شود و فرد در اول وقت نماز نمي خواند در واقع به چيز ديگري رجحان داده است. [6] .