هدف از خلقت بشر كسب معرفت است. (و ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون) [1] معرفت خدا انفع المعارف است چون خداوند متعال كمال مطلق است و تمام خوبي ها و زيباييها را به نحو اتم و اكمل داراست فلذا شناخت خدا، شناخت تمام كمالات و خوبيها و زيباييهاست و انسان به اين دليل آفريده شده است كه آن معرفت را بدست آورد و خدا را بشناسد و به اسرار و اهداف خلقت پي ببرد و بداند كه خلقت هر مخلوقي براساس يك حكمت است. به عبارت



[ صفحه 95]



ديگر، انسان صياد معرفت است، خداي متعال تمام اسباب كسب علم و معرفت را به او عطا كرده و دستور داده است كه بايد دنبال كسب معرفت باشد، فلذا خواب عالم بهتر از عبادت عابد است و تفكر يك ساعت عالم بهتر از عبادت شصت سال عابد است. عبادت عالم نيز چون همراه معرفت و شناخت انجام مي گيرد از فضيلت بيشتري برخوردار خواهد بود. پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمايد: «ركعتان من عالم افضل من سبعين ركعته من غير عالم» [2] «دو ركعت نماز عالم افضل از هفتاد ركعت غير عالم است». و فرمود: «ركعه من عالم بالله خير من الف ركعه من متجاهل بالله» [3] «يك ركعت كسي كه به خدا معرفت دارد بهتر از هزار ركعت كسي است كه به خدا جاهل است».

پس يكي از چيزهايي كه نماز انسان را بافضيلت مي كند و ارزش مي دهد، معرفت انسان است؛ و هر كس معرفت بيشتر دارد، نماز بافضيلت تري اقامه مي كند. چرا كه مي داند در مقابل چه كسي ايستاده و چه مي گويد و چه تكاليف بزرگي به دوش دارد. و آنگاه خوف و خشيت خدا و ابهت و عظمت الهي سراسر وجودش را فرامي گيرد. وقتي «الحمدلله» مي گويد، با تمام وجود خدا را ثنا مي كند و هنگامي كه «اياك نعبد و اياك نستعين» مي گويد، حقيقتا خدا را مي پرستد و از او كمك مي خواهد. اين چنين نماز از ارزش بالايي برخوردار است.