گفتيم يكي از فوايد و اثرات نماز اين است كه انسان را از ارتكاب گناه بازمي دارد. يكي ديگر از فوايد و اثرات نماز اين است كه اگر انسان مرتكب گناهي شد ولي برگشت و نماز صحيح و مقبولي انجام داد، همان نماز گناهان او را مي ريزد و او را از گناه پاك مي كند.

امام باقر عليه السلام از پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم نقل مي كند كه آن حضرت فرموده: «لو كان علي باب دار احدكم نهر فاغتسل منه في كل يوم خمس مرات كان يبقي في جسده شي من الدرن؟»

«اگر بر در يكي از شما نهري باشد و هر روز پنج مرتبه خود را در آن نهر بشويد، آيا در جسد و بدن او چركي باقي مي ماند؟» قلنا: لا. عرض كرديم: نه

«قال: فان مثل الصلاة كمثل النهر الجاري كلما صلي صلاة كفرت ما بينهما من الذنوب» [1] .

«فرمود: همانا نماز هم مثل همان نهر جاري است كه هر وقت نماز خواند شود گناهاني كه در بين آنها واقع مي شوند مي پوشاند».

از امام باقر عليه السلام نيز اينگونه تعبير آورده اند كه فرمود: «لم تبق الذنوب مع الصلاه خمس مرات» [2] يعني با اقامه نماز در پنج نوبت گناهي نمي ماند.

آري نماز نهر جاري خداست كه بر امت پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم منتي نهاد شده تا آنها



[ صفحه 69]



را از اوساخ معنوي و رذايل اخلاقي پاك سازد و نگذارد گناهان و معاصي كه در باطن آتش سوزان جهنم هستند مسلمانان را بسوزاند. پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم در روايت ديگر به اين مطلب اشاره مي كند و مي فرمايد: «ما من صلاة يحضر وقتها الا نادي ملك بين يدي الناس ايها الناس قوموا الي نيرانكم التي اوقدتموها علي ظهوركم فاطفيوها بصلاتكم» [3] «هيچ نمازي وقتش نمي رسد مگر اين كه فرشته اي در بين مردم ندا مي كند كه اي مردم برخيزيد به سوي آتشي كه در پشتهايتان روشن كرده ايد و آنها را با خواندن نمازتان خاموش كنيد».

گناهان، انسان را از رحمت خدا دور مي كند و همين دوري خدا شعله هاي آتشين را در وجود انسان بوجود مي آورد و در واقع گناهان ولو در ظاهر ممكن است لذت بخش باشند اما در باطن آتش سوزان هستند كه انسان هر چه قدر در گناه غرق شود همان اندازه در آتش فرورفته است و نماز، با ريختن گناهان، در واقع آتش به وجود آمده را خاموش مي سازد و انسان را به خدا نزديك مي كند اين است كه اميرالمؤمنين علي عليه السلام مي فرمايد: «ما اهمني ذنب امهلت بعده حتي اصلي ركعتين و اسأل الله العافيه» [4] .

آنچه كه در بين من و خدا نارواست اگر انجام دهم و مهلت دو ركعت نماز داشته باشم كه از خدا عافيت طلب كنم، مرا اندوهگين نخواهد ساخت.»

آري اين نماز اكسير حيات است كه مس وجود انسان را طلا مي كند و اگر درست اداء شود وجود آلوده انسان را پاك و معطر مي سازد به طوري كه گويا تازه متولد شده است. پيامبر اسلام مي فرمايد: «اذا قام العبد الي الصلاه فكان هواه



[ صفحه 70]



و قلبه الي الله تعالي انصرف كيوم ولدته امه» [5] .

«اگر كسي با صورت و سيرت خود و با ظاهر و باطن خود رو به سوي خدا كند و نماز بخواند از نماز برمي گردد كه گويا تازه از مادر متولد شده است».

كدام آيه اميدواركننده تر است؟

ابوحمزه ثمالي مي گويد: از امام باقر عليه السلام شنيدم كه فرمود: روزي حضرت علي عليه السلام رو به مردم كرد و فرمود: كدام آيه براي شما اميدواركننده تر است؟ بعضي از آنها گفتند اين آيه شريفه است (ان الله لا يغفر أن يشرك به و يغفر ما دون ذلك لمن يشاء) يعني خدا شرك را نمي بخشد ولي پايين تر از شرك را براي هر كسي كه بخواهد مي بخشد.

امام فرمود: اين خوب است ولي آن نيست.

عده اي گفتند پس اين آيه است (و من يعمل سوءا أو يظلم نفسه ثم يستغفر الله يجد الله غفورا رحيما) [6] يعني هر كس گناهي كند و يا بر خود ظلم كند و سپس از خداوند طلب مغفرت نمايد خداوند را بسيار بخشنده و مهربان خواهد ديد.

امام فرمود: اين هم خوب است ولي اين هم نيست. بعضي هم گفتند پس اين آيه است كه مي فرمايد: (قل يا عبادي الذين أسرفوا علي أنفسهم لا تقنطوا من رحمة الله ان الله يغفر الذنوب جميعا انه هو الغفور الرحيم) [7] يعني اي بنده هايي كه بر نفستان اسراف نموده ايد از رحمت خدا نااميد نشويد. همانا خداوند همه گناهان را مي بخشد. او بسيار آمرزنده و مهربان است».

امام فرمود: اين هم خوب است ولي آن هم نيست. گفتند اين است: (و الذين اذا



[ صفحه 71]



فعلوا فاحشه أو ظلموا أنفسهم ذكروا الله فاستغفروا لذنوبهم و من يغفر الذنوب الا الله و لم يصروا علي ما فعلوا و هم يعلمون) [8] يعني؛ «آنهايي كه كار خلاف انجام داده اند و يا به خودشان ظلم نموده اند و آنگاه خداوند را به ياد آورده و براي گناهانشان طلب مغفرت نموده اند (خدا آنها را مي بخشد) كيست كه جز خدا گناهان را ببخشد؟ و آگاهانه به آنچه مي كردند اصرار نمي كنند».

حضرت فرمود اين هم خوب است ولي اين هم نيست. امام باقر و يا امام صادق عليه السلام مي فرمايد: در اين هنگام مردم به حضرت امير عليه السلام هجوم آوردند كه جواب سؤال را از خود حضرت بشنوند. حضرت فرمود: اي گروه مسلمين بر شما چه شده است؟ گفتند: و الله ديگر در نزد ما غير از آنچه كه گفتيم چيزي نيست. امام فرمود من از رسول الله شنيدم كه مي فرمايد: اميدواركننده ترين آيه قرآن اين آيه است: (و أقم الصلاة طرفي النهار و زلفا من الليل ان الحسنات يذهبن السيئات ذلك ذكري للذاكرين) [9] يعني نماز را در دو طرف روز و قسمتي از شب بپا داريد. همانا حسنات، سيئات را از بين مي برند. و فرمود: يا علي! قسم به خداي كه مرا به حق، براي بشارت و انذار، مبعوث نموده است، وقتي يكي از شما براي وضو بلند مي شود از اعضاي بدنش گناهان مي ريزد و هنگامي كه با قلب و صورتش خدا را استقبال نموده نماز مي خواند از نماز برنمي گردد مگر اين كه چيزي از گناهان در آن نمي ماند و مثل اين مي شود كه تازه از مادر متولد شده است و اگر بين دو نماز گناهي مرتكب شود، باز نماز ديگر گناهان او را مي ريزد تا پنج نماز را پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ذكر فرمود. سپس فرمود: يا علي مثل نماز پنج گانه بر امت من مانند نهر جاري است كه از جلوي در شماها



[ صفحه 72]



جاري مي شود. شما چه گمان داريد بر كسي كه روزي پنج بار خود را با آن بشويد آيا چركي در بدنش باقي مي ماند: و الله نماز هم بر امت من اينگونه است. [10] آري نماز اتصال فقر مطلق بلكه مطلق فقر بر كمال مطلق بلكه مطلق كمال است، نماز پيوستن ناقص به كمال است، غوطه ور شدن در نور و حوض كوثر است؛ آب زلال نماز سخافت و كثافت معنوي را از روح و دل انسان مي شويد و مس وجود انسان را به طلا تبديل مي كند.