قرآن مجيد و كتاب هاي اصيل حديث براي انسان مؤمن ارزش و عظمتي قايلند كه براي چيزي در آفرينش، پس از خدا و انبياء و ائمه، به اين اندازه ارزش قايل نيستند. مؤمن ماه آسمان حيات، خورشيد عالم معني، و نور زمين و آسمان است. پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم در مورد مؤمن مي فرمايد: «مثل المؤمن عند الله كمثل ملك مقرب، و ان المؤمن اعلي عند الله من ملك مقرب» [1] .



[ صفحه 59]



«مؤمن نزد خداوند همانند ملك مقرب است، و به حقيقت كه مؤمن نزد خداي بزرگ از ملك مقرب بالاتر است».

باز در حديث ديگر وارد شده است كه آن حضرت به كعبه نظر فرمود، گفت: «مرحبا بالبيت ما اعظمك و ما اعظم حرمتك علي الله! و الله للمؤمن اعظم حرمه منك لان الله حرم منك واحدة و من المؤمن ثلاثه: ماله و دمه و ان يظن به ظن السوء». [2] «مؤمن حرمتي بزرگتر از كعبه دارد».

اين چنين انساني هاي والا و باعظمتي داراي خصوصيات و ويژگي هايي هستند كه نشان دهنده ي اعتقاد آنان به خدا و روز قيامت و بيان كننده طهارت ظاهر و باطن آنهاست.

قرآن و روايات به خصوصيات و نشانه هاي مردم مؤمن اشاره دارند تا از جهتي چهره ملكوتي آنان را به جامعه انساني بشناسانند و از جهت ديگر درس و پندي براي مردم باشد تا آن نشانه ها را در وجود خود تحقق بخشند.

در ميان نشانه ها و خصوصيات مردم مؤمن نماز، جايگاه مخصوصي دارد و شايد بتوان گفت نماز در رأس تمام خصوصيات مردم مؤمن پس از ايمان به خدا و روز قيامت است.

اين رساله اگر بخواهد از هر آيه و روايتي فقط قسمت مربوط به نمازش را



[ صفحه 60]



بياورد، شايد از چهره ي زيباي آيه و روايت بكاهد. به ناچار آيات و رواياتي كه در آنها ذكري از نماز به عنوان نشانه ي مردم مؤمن آمده تمامش را نقل مي كند تا علاوه بر توجه به نماز به ساير خصوصيات مردم مؤمن نيز توجه شود.

در فضيلت و اهميت نماز همين بس كه خداوند متعال بندگان خود را با نماز معرفي كرده است، در اكثر آيات قرآني وقتي سخني از مؤمن به ميان مي آيد اولين صفت يا مهمترين صفت آنها را اقامه نماز قرار داده و بعد از آن ساير اعمال را ذكر كرده است، در اينجا به چند نمونه آن اشاره مي كنيم:

1 - (الم، ذلك الكتاب لا ريب فيه هدي للمتقين، الذين يؤمنون بالغيب و يقيمون الصلاة و مما رزقناهم ينفقون) [3] «آن كتاب كه در آن شكي وجود ندارد براي هدايت متقين است، آنهايي كه به عالم غيب ايمان دارند و نماز اقامه مي كنند و از آنچه به آنها روزي داديم انفاق مي كنند.»

خداوند متعال درآيه شريفه پس از اينكه قرآن را هدايت كننده متقين مي داند، در وصف متقين مي فرمايد: «آنها كساني هستند كه به عالم غيب ايمان دارند و نماز اقامه مي كنند و از آنچه به آنها روزي داده ايم انفاق مي كنند».

در اين آيه شريفه بعد از ذكر ايمان، اقامه نماز و برپا داشتن نماز از اوصاف متقين شمرده شده است. و فعل را به صورت مضارع «يقيمون» آورده است تا بيان كند كه مؤمنين هميشه نماز مي خوانند يعني اين طور نيست كه گاهي بخوانند و گاهي نخوانند و ديگر اينكه از ماده اقامه استفاده كرده است تا اين مطلب را برساند كه مؤمنين نه تنها آن را مي خوانند بلكه آن را اقامه مي كنند.

2 - (و المؤمنون يؤمنون بما أنزل اليك و ما أنزل من قبلك و المقيمين الصلاة



[ صفحه 61]



و المؤتون الزكاة و المؤمنون بالله و اليوم الآخر أولئك سنؤتيهم أجرا عظيما) [4] «مؤمنين كساني هستند كه به آنچه بر تو و بر انبياء قبل از تو نازل شده است ايمان دارند و نماز اقامه مي كنند و زكات مي پردازند و به خدا و قيامت ايمان دارند. به زودي اجر عظيمي به آنها عطا خواهيم كرد».

در اين آيه شريفه بعد از ايمان به نبوت انبياء و رسالت پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم اقامه نماز را از مهمترين بلكه از اولين صفات مؤمنين حساب مي كند. در دو آيه فوق بعد از ايمان به خدا و نبوت و قيامت اولين عملي كه در وصف مؤمنين ذكر مي كند اقامه نماز است. گويا ساير اعمال مترتب بر نماز است.

3 - (الذين ان مكناهم في الأرض أقاموا الصلاة و آتو الزكاة و أمروا بالمعروف و نهوا عن المنكر و لله عاقبة الأمور) [5] «مؤمنين كساني هستند كه اگر در روي زمين به آنها مكنت و امكانات دهيم، نماز اقامه مي كنند و زكات مي پردازند، امر به معروف و نهي از منكر مي كنند. عاقبت و سرانجام امور به سوي خداست.»

در اين آيه شريفه مؤمنين را اينگونه توصيف مي كنند كه نه تنها اهل نمازند و نماز مي خوانند بلكه اگر در روي زمين به آنها قدرت دهيم اولين كارشان اين خواهد بود كه نماز اقامه كنند و زكات بپردازند و امر به معروف و نهي از منكر كنند.

4 - (رجال لا تلهيهم تجارة و لا بيع عن ذكر الله و اقام الصلاة و ايتاء الزكاة يخافون يوما تتقلب فيه القلوب و الأبصار) [6] «آنها مرداني هستند كه تجارت و معامله، آنها را از ذكر خدا و اقامه نماز و پرداخت زكات بازنمي دارد و از روزي مي ترسند كه قلبها و چشمها در آن روز از ترس و وحشت منقلب هستند.»



[ صفحه 62]



در اين آيه شريفه نيز در وصف مردان خدا به اين نكته اشاره مي كند كه اگر چه دنيا لذيذ است و تجارت و معاملات ممكن است انسانها را غافل كند ولي مردان خدا به گونه اي هستند كه ابدا تجارت و معامله آنها را از ياد خدا و اقامه نماز و پرداخت زكات غافل نمي سازد. يعني مؤمن در هيچ حال نماز را فراموش نمي كند اينگونه نيستند كه اگر كار با نماز تزاحم پيدا كرد، نماز را به تأخير بياندازند و يا به خاطر تجارت پرسود دنيوي نماز را كه قيمت بهشت است به فراموشي بسپارند. در برنامه عمل مؤمنين، نماز سرلوحه زندگي آنهاست و دنيا و ما فيها آنها را از نماز و زكات غافل نمي كند. اگر نامه اعمال آنها را ورق بزني پرنورترين و برجسته ترين اعمال آنها را اقامه نماز خواهي ديد.

5 - (ان الذين يتلون كتاب الله و أقاموا الصلاة و أنفقوا مما رزقناهم سرا و علانية يرجون تجارة لن تبور) [7] «آنها كساني هستند كه كتاب خدا تلاوت و نماز اقامه مي كنند و آنچه روزيشان داديم در نهان و آشكار انفاق مي كنند و آنها به تجاري اميدوارند كه تمام شدني نيست».

در اين آيه شريفه نيز بندگان و علماي خدا ترس را اينگونه معرفي مي كند كه آنها كتاب خدا را مي خوانند و نماز را اقامه مي كنند و از آنچه كه به آنها روزي داديم پنهاني و آشكار انفاق مي كنند.

آيات ديگر وجود دارد كه ذكر همه آنها باعث اطاله كلام مي شود، مانند انعام آيه 92، مؤمن آيه 2، سوره معارج آيه 23. از همه آيات قرآن كه كلام الهي و معجزه ابدي است اين نكته نوراني استفاده مي شود كه اولين و مهمترين كار مؤمنين و بندگان خدا اقامه نماز است.



[ صفحه 63]