نماز در اول بعثت بر پيامبر اسلام واجب شد ولي بر مسلمانان مستحب بود تا در سال نهم بعثت بعد از معراج پيامبر اسلام نماز بر امت نيز واجب گرديد. [1] .

روزي رسول خدا، در بالاي شهر مكه بود، جبرئيل عليه السلام بر او نازل شد و با پاشنه پاي خود به كنار كوه زد، چشمه آبي ظاهر شد، جبرئيل در حالي كه رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم را نگاه مي كرد وضو ساخت، سپس رسول خدا نيز به همان ترتيب وضو گرفت. آنگاه جبرئيل عليه السلام نماز خواند، پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم نيز به همان نحو نماز خواند. در اينجا بود كه نماز بر پيامبر واجب شد ولي هنوز بر مسلمانان واجب نبود. رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم بعد از اينكه نحوه ي وضوء و نماز را از جبرئيل عليه السلام ياد گرفت نزد خديجه آمد و وضو را به همان نحوي كه جبرئيل عليه السلام بر او ياد داده بود به خديجه تعليم داد. پيامبر به نماز ايستاد و حضرت خديجه عليهاالسلام نيز به دستور پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم به نماز ايستاد، همان طوري كه پيامبر نماز مي خواند او نيز نماز خواند.

ابن عباس مي گويد: جبرئيل عليه السلام پيش پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم آمد و هنگام زوال الخورشيد، نماز ظهر را خواند و مدتي صبر كرد تا نماز عصر را پس از رفتن سايه به اندازه شاخص و سپس نماز مغرب را هنگام غروب خورشيد و نماز عشا را پس از رفتن شفق از مشرق اقامه كرد و سپس شب گذشت و نماز صبح را پس از طلوع فجر خواند. و روز ديگر آمد نماز ظهر را در وقتي كه سايه به اندازه شاخص بوجود آمده بود، نماز عصر را هنگامي كه سايه دو برابر شاخص شده بود اقامه كرد و نماز مغرب را هنگام غروب خورشيد و عشا را پس از گذشتن ثلث اول



[ صفحه 29]



شب خواند و نماز صبح را هنگامي كه هوا روشن شده بود و هنوز آفتاب نزده بود خواند، آنگاه به پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم توصيه كرد: نماز را در ميان اين اوقات بايد خواند. ابن اسحاق مي گويد: پس از خديجه عليهاالسلام نخستين كسي كه از جنس مردان به رسول خدا ايمان آورد و با او نماز گذارد و نبوت او را تصديق كرد، علي ابن ابيطالب عليه السلام بود. چون هنگام نماز مي شد رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم بسوي دره هاي شهر مكه حركت مي كرد و علي عليه السلام نيز به همراه رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم مي رفت و آن ها نمازهاي خود را دور از چشم مردم و مخفيانه در ميان كوههاي مكه مي خواندند و چون شام مي شد به خانه بازمي گشتند.

در مدت سه سال كه پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم نبوت خود را اظهار نكرده بود و تنها بصورت مخفي به تربيت افراد مشغول بود، مسلمانان براي خواندن نماز به دره ها و كوه هاي اطراف مكه مي رفتند و پنهاني نماز مي خواندند. روزي سعد ابن ابي وقاص با جمعي از مسلمانان مشغول نماز بودند، چند نفر از مشركين سر رسيدند و به مسلمانان نمازگزار ناسزا گفتند و بر آنها ملامت نموده و عيبجويي كردند، سخن به درگيري كشيد و سعد ابن وقاص با استخوان فك شتري كه در آنجا افتاده بود بر سر مردي از مشركان زد و سرش شكست و اين نخستين خوني بود كه به خاطر اسلام ريخته شد. [2] .

وضعيت بدين نحو ادامه پيدا كرد يعني نماز بر پيامبر واجب بود و بر مسلمانان مستحب بود و بطور مخفي نماز اقامه مي شد تا اينكه شب معراج فرارسيد و نماز بر امت اسلامي نيز واجب شد.



[ صفحه 30]