در اعتبار مسافت، اقوال متعدد زير ذكر شده است:

الف- اماميه، مسافت كمتر از دو فرسخ را شرط وجوب دانسته؛ و اتفاق دارند بر اينكه اگر فاصله ي بين شخص و محل اقامه ي جمعه بيشتر از دو فرسخ باشد، نماز جمعه بر او واجب نيست. [1] .

ب- حنابله و شافعيه بين اهالي شهر و قريه تفاوت گذارده. در مورد اهالي شهر گفته اند: نماز جمعه بر همه ي اهل شهر واجب است، چه به محل اقامه ي آن دور باشند يا نزديك.

در مورد اهالي قريه، حنابله قائل بر وجوب نماز جمعه بر شخصي هستند كه در فاصله ي يك فرسخ يا كمتر از محل اقامه باشد.

شافعيه گفته اند: از قريه هاي نزديك شهر هر كس نداي (اذان) نماز جمعه را بشنود بر او واجب است. [2] .

ج- مالكيه قائل بر وجوب نماز جمعه بر كسي هستند كه در فاصله ي سه ميل (يك فرسخ) يا كمتر از شهر ساكن باشد. [3] .

د- حنفيه حد شرعي مسافت در سفر را با دو بيان زير اعتبار كرده اند:

1) اگر فاصله ي محل سكونت فرد به مقداري باشد كه مسافر خارج شده از شهر در آن محل بايد نماز سفر برگزار كند، در چنين شرايطي حضور در نماز جمعه ي شهر بر ساكن آن محل لازم نيست. زيرا محل سكونت ايشان خارج از شهر شمرده مي شود. [4] .

2) اگر محل سكونت، فاصله اش از نماز جمعه به نحوي باشد كه ساكن آن پس از حضور در اين فريضه بتواند تا شامگاهان - بدون تكلف و مشقت - به نزد خانواده ي خود برگردد، در اين صورت نماز جمعه بر ساكن آن محل واجب بوده؛ و در



[ صفحه 136]



غير اين صورت واجب نيست. [5] .