اگر نماز جمعه در غيبت واجب عيني بود، فراگرفتن واجبات خطبه ي آن بر جميع مردم واجب مي شد. در حالي كه چنين نيست. در صحيح محمد بن مسلم از امام باقر يا امام صادق عليهماالسلام كه از مردم قريه سؤال مي شود آيا نماز جمعه را برگزار كنند؟ امام مي فرمايد: «آري، چهار ركعت برگزار كنند زماني كه كسي نباشد تا خطبه ي جمعه بخواند.» [1] .

و در خبر فضل بن عبدالملك از امام صادق عليه السلام كه فرمود: «زماني كه قومي در قريه اي باشند نماز ظهر جمعه را چهار ركعت برگزار كنند. پس اگر شخصي باشد كه براي آنها خطبه ي جمعه بخواند و (حداقل) تعدادشان 5 نفر باشد، نماز جمعه



[ صفحه 90]



اقامه كنند؛ و دو ركعت به جاي دو خطبه قرار داده شده.» [2] در اين دو روايت، ظاهراً منظور از «شخصي كه خطبه بخواند»، شخص منصوب براي خطبه است؛ و اگر چنين منظوري در بين نبود بيان اين شرط ضروري نبود. زيرا بعيد است امام جماعت در هر مسجد خواندن خطبه را نداند آن هم با فرض وجوب عيني نماز جمعه. [3] .