مسأله ي - 9 - اگر كسي اقتدا كند و ركوع ركعت اول را با امام بياورد، لكن به جهت مانعي نتواند سجده ي آنرا انجام دهد حكمش چيست؟

چنين كسي اگر بتواند قبل از ركوع امام در ركعت دوم سجده كند، آنرا مي آورد و با درك ركوع ركعت دوم، ركعت دوم را هم درك مي كند و نمازش درست خواهد بود. و اگر نتواند تا ركوع ركعت دوم امام، سجده كند، بلكه در سجده ي ركعت دوم، امام را دريابد، اگر در اين سجده قصد سجده ي ركعت اول را داشته باشد، يك ركعت نمازش را با امام بطور صحيح خوانده است و بايد بعد از سلام، ركعت دوم را بياورد، و با انضمام آن نمازش تمام مي شود، زيرا يك ركعت را بطور صحيح با امام آورده است و يك ركعت را هم خودش آورده است. و اما اگر در اين سجده، قصد سجده ي ركعت دوم را بكند، ظاهر اين است كه نمازش باطل است، زيرا هنوز سجده ي ركعت اول را نكرده و بقيه ي ركعت دوم را نياورده چگونه سجده ي آنرا مي آورد؟! و نديده گرفتن آن در حاليكه عمدا آورده شده است، احتياج به دليل دارد، بلكه چون ركني زياد شده است موجب بطلان مي گردد، و روايت حفص بن غياث [1] علاوه بر اينكه از حيث سند ضعيف است ظاهرا



[ صفحه 160]



به اين صورت نظر ندارد، بلكه به شق بعدي ناظر است، و آن اينكه اگر در آن دو سجده هيچ نيتي نداشته باشد، يعني نه قصد آن را كند كه اين دو سجده، دو سجده ي ركعت اول است و نه قصد اين را داشته باشد كه اين دو سجده دو سجده ي ركعت دوم است، آن روايت مي گويد اين دو سجده نديده گرفته مي شود، و بايد دو سجده ي ديگر به قصد ركعت اول بياورد آنگاه يك ركعت ديگر بخواند، و لكن اين روايت به اين مضمون علاوه بر ضعف سندش دچار يك اشكال ديگري است و آن، اينكه اين شخص يك ركعت را با امام درك نكرده است، پس چگونه نمازش به عنوان نماز جمعه صحيح است و علاوه بر اين، ركني هم در اين نماز اضافه شده است، بنابراين يا بايد گفت: اين دو سجده اي كه بدون قصد آورده است، منصرف به چيزي است كه در ذمه ي او است كه سجده ي ركعت اول است، و يا بايد گفت: اين دو سجده چون از طرف مأموم و به پيروي از امام انجام گرفته است منصرف به چيزي است كه امام انجام مي دهد يعني سجده ي ركعت دوم، و چون هيچ يك از اين دو سخن مرجحي ندارد كه موجب اطمينان گردد، بايد احتياط كرد، يعني بايد آن نماز را به اضافه ي يك ركعت ديگر سلام داد، آنگاه نماز ظهر را هم بجا آورد.