مسأله - 1 - حقيقت نماز جمعه چيست؟

نماز جمعه دو ركعت است كه بعد از دو خطبه آورده مي شود. و اين دو ركعت مثل نماز صبح است، منتهي در نماز جمعه دو تا قنوت است كه يكي بعد از قرائت ركعت اول و قبل از ركوع آورده مي شود، و ديگري بعد از ركوع ركعت دوم، لكن اين دو قنوت



[ صفحه 154]



مثل قنوت در ساير نمازها، مستحب است نه واجب، زيرا گرچه ظاهر برخي از روايات آن است كه قنوت در نماز جمعه واجب است، مثل آنچه كه در روايت زراره از امام باقر (ع) آمده است كه آن حضرت فرمود: «علي الأمام فيها اي في يوم الجمعة قنوتان قنوت في الركعة الأولي قبل الركوع و في الركعة الثانية بعد الركوع» [1] يعني بر امام جمعه است كه در نماز جمعه دو قنوت كند: يكي در ركعت اول قبل از ركوع و ديگري در ركعة دوم بعد از ركوع. لكن در دو روايت ديگر آمده است كه «ليس فيها قنوت» و «لا قبل و لا بعد» [2] كه معناي جمله ي اول اين است كه در نماز جمعه قنوت نيست. و معناي جمله ي دوم كه در پاسخ سائلي آمده است كه پرسيده است آيا قنوت در نماز جمعه در ركعت اول قبل از ركوع است و در ركعت دوم بعد از ركوع؟ اين است كه نه قبل از ركوع، قنوت است و نه بعد از آن.

بنابراين، همانطور كه شيخ الطايفه اين دو روايت را بر نفي وجوب حمل كرده است بايد در مقام جمع بين اين دو دسته روايت گفت: دسته ي اول، رجحان و استحباب را مي گويد، و دسته ي دوم نفي وجوب مي كند، لكن محتمل است كه دسته ي دوم از باب تقيه صادر شده باشد، پس احتياط آن است كه دو قنوت در نماز جمعه ترك نشود.