مسأله ي - 6 - آيا كسيكه وجوب نماز جمعه را در عصر غيبت وجوب تعييني مي داند، و نماز جمعه اي كه در شهرش برگزار مي شود، صحيح نمي داند مي تواند در همان شهر و در محدوده ي كمتر از يك فرسخي نماز جمعه ي ديگري برگزار كند، يا بايد نماز ظهرش را بخواند، و يا اينكه هم نماز ظهر را بخواند و هم به آن نماز جمعه اي كه باطل مي داند شركت كند؟

ظاهر اين است كه در اين صورت، با اجتماع شرائط نماز جمعه، بايد به برگزاري نماز جمعه اقدام كند، زيرا فرض اين است كه آن نماز جمعه را باطل مي داند، و وقتي كه آن نماز جمعه از نظر او و عدد تشكيل دهنده ي نماز جمعه، باطل باشد، هيچ مانعي براي برگزاري كردن نماز جمعه ي آنان نيست بلكه بايد اقدام به آن كنند، مگر اينكه مزاحمي اهم در مقابل آن قرار گيرد و يا خوفي در بين باشد كه در واقع، خارج از فرض است، زيرا در صورت اول وجوب نماز جمعه از فعليت مي افتد، و در صورت دوم فاقد شرط است. و اما اينكه در چنين مواردي آيا بايد به نماز جمعه هم شركت كرد و سپس



[ صفحه 150]



نماز ظهر را خواند و يا اول نماز ظهر را آورد، يا شركت در چنين جمعه اي كه باطل است، جايز نيست؟ ترديدي نيست كه در موارد تقيه شركت در نماز جمعه ي باطل، جايز بلكه لازم است لكن بايد نماز ظهر هم آورده شود و اما در مواردي كه تقيه اي در بين نيست، ظاهر اين است كه شركت در نماز جمعه ي باطل جايز نيست، اگر معاونت بر اثم صدق كند، و اگر معاونت بر اثم صدق نكند امر لغوي است كه گرچه دليلي بر حرمتش نيست اگر عنوان ديگري از عناوين محرمه مثل رياء بر آن صدق نكند، لكن دليلي بر رجحان آن هم وجود ندارد، آنطور كه در باب تقيه موجود است.