مسأله ي 17 - آيا گوش كردن نمازگزاران به خطبه هاي خطيب، لازم و واجب است؟

همانطور كه گذشت ايراد خطبه بزبان نمازگزاران بويژه نسبت به غير حمد و ثناء و دعاهاي لازم و واجب است، زيرا غرض از ايراد خطبه در نماز جمعه معلوم و مسلم است، و اين غرض، حاصل نمي شود مگر به ايراد خطبه بگونه اي كه گذشت، و لازمه ي اين وجوب، وجوب گوش كردن نمازگزاران است بويژه توصيه به تقوا و مواعظ و مانند



[ صفحه 123]



آنرا، بلكه آن غرض تحصيل شدني نيست جز با گوش كردن ايشان به سخنان خطيب، و مؤيد اين كلام خبري است كه در مستدرك از حضرت علي (ع) نقل شده است و آن اينكه «بايد مردم به هنگام خطبه رويشان را به طرف امام بگردانند و به حرفهاي او گوش دهند» [1] و در جواهر اين خبر را به دعائم الأسلام اسناد داده و در پايانش زيادي يي را نقل كرده است و آن اين است: «و نبايد حرف بزنند، بلكه گوش بكنند زيرا در نمازند» [2] و در عيون و علل هم همانطور كه گذشت علت خطبه ها را همان بيان كرده است كه اشاره شد، پس ولو اينگونه اين اخبار معتبر نيست، لكن طبق ملاكي كه در ايراد خطبه ها وجود دارد و ما به آن اطمينان داريم بايد نمازگزاران به خطبه ها گوش كنند و لذا اكثر فقهاء به نقل صاحب جامع المقاصد [3] قائل به وجوب شده اند،و ظاهر اين است كه اين وجوب براي همه است، منتهي با گوش نكردن بعضي، خطبه باطل نمي شود، و نماز آن بعض نيز صحيح است، مگر اينكه غير مستمعين به اندازه اي باشند كه به عده ي لازم در تشكيل نماز جمعه اخلال وارد شود، زيرا بعيد نيست كه در اين صورت، خطبه بهم بخورد و قهرا بايد در صورت بودن وقت، خطبه، از سر گرفته شود و اگر وقت گذشته است احتياط آن است كه آن جمعه را بپايان ببرند و نماز ظهر را هم بياورند.