مسأله ي 16 - آيا طهارت خطيب و نمازگزاران در حال گوش دادن به خطبه لازم و واجب است؟

عده اي از فقهاء قائل به طهارت خطيب شده اند [1] و اما طهارت نمازگزاران ظاهرا - همانطور كه شهيد ثاني [2] هم گفته است قائلي ندارد، و حق اين است كه بگوئيم: دليلي بر اشتراط طهارت خطيب و نمازگزاران وجود ندارد، و تنها چيزي كه هست اين است كه خطبه ي نماز جمعه به منزله ي دو ركعت، نماز است، پس بايد خصوصيات نماز را دارا باشد، و لكن در نظير اين كلام گذشت كه اگر بدليت خطبه از دو ركعت نماز پذيرفته شود، معلوم نيست كه در چه چيزي بدل آن است؟! آيا در اصل سقوط دو ركعت نماز ظهر، بدل آن است يا در ترتب آثار و مصلحت و يا در جميع جهات؟ و چون ظهوري براي اينگونه تنزيلات وجود ندارد نمي توان به اين معني فتوا داد كه يكي از شرائط خطيب، طهارت او است چه رسد به نمازگزاران. و خلاصه اينكه دليلي بر اشتراط طهارت وجود ندارد و مقتضاي اصل، عدم اشتراط آن است. آري در بعضي از روايات آمده است كه در خطبه حلال نيست مگر آنچه كه در نماز حلال است [3] و مانند اين عبارت كه ظاهر در اين است كه خطبه، يك امر عبادي است كه تمام شرائط صلاة در آن لازم است، لكن اين روايات هيچگونه اعتبار و حجيتي ندارند و نمي توان بر اساس آنها فتوا داد، لكن مقتضاي احتياط اين است كه خطيب، طهارت داشته باشد.