مسأله ي 14 - آيا حمد و ثناء و صلوات و ساير اجزاء خطبه بايد به شكل خاصي ايراد شود يا به هر نحو ايراد شود مجزي است؟

ظاهر كلمات فقهاء بلكه به ادعاء بعضي اجماع آنان بر اين است كه حمد بصورت «الحمدلله» اداء شود و در صلوات هم برخي از علماء گفته اند: بايد به لفظ صلاة أداء شود، لكن هيچ يك از اينها مدرك قابل اعتنائي ندارد، و تنها چيزي كه معتبر است صدق حمد و ثناء در اولي است و صدق صلوات در دومي، پس اگر عربيت شرط باشد، ماده ي آن دو معتبر خواهد بود، لكن هيئت خاصي لازم نيست، گرچه احتياط استحبابي اقتضاء مي كند كه به شكلي أداء شوند كه مأثور است. و اما در وعظ و توصيه به تقوا نزاعي نيست



[ صفحه 121]



كه به هر لفظ و عبارتي اداء شود مجزي است. و اما سوره و آيه ي قرآني ظاهر اين است كه بايد به همان شكل قرآني اداء شود، و ترجمه ي آن كافي نيست. و سخن در شكر، همان است كه در حمد گفته شد، و اما ساير الفاظ، ظاهرا وجهي براي عبارت خاصي براي اداء آنها وجود ندارد، مگر آخرين عبارتي كه در پايان خطبه ي دوم در صحيحه ي محمد بن مسلم آمده است و آن اين عبارت است: «اللهم اجعلنا ممن تذكر فتنفعه الذكري». زيرا امام (ع) بنابر اين روايت دستور مي دهد كه خطيب در پايان كارش اينطور بگويد.