مسأله ي 13 - آيا رعايت ترتيب در مطالب خطبه ها لازم است؟

صاحب مدارك گويد: جمعي از اصحاب، ترتيب را لازم دانسته اند و آنها معتقد شده اند به اينكه بايد اول، حمد بعد صلوات و بعد موعظه و سپس قرائت آورده شود. بعد گفته است احوط، همين است گرچه در تعيين آن نظر است [1] ولي اين ترتيب هيچ



[ صفحه 120]



مدركي ندارد، زيرا نه با خطبه ي اول موثقه مي سازد چه كه در آن خطبه اول حمد و ثناء و بعد توصيه به تقوا آمده و بر آن، قرائت سوره بواو عطف شده است و نه با خطبه ي دوم آن موثقه، زيرا در خطبه ي دوم، اول حمد و ثناء آمده است و سپس صلوات بر پيامبر و أئمه ي مسلمين و طلب آمرزش براي مؤمنين و مؤمنات بوسيله ي واو، بر آن عطف شده است، و نه با آنچه كه در ساير روايات آمده است سازش دارد، زيرا در آن روايات مثل صحيحه ي محمد بن مسلم بعد از حمد، شهادتين و بعد از آن، صلوات و بعد از آن، توصيه به تقوا، و سپس دستور قرائت سوره و فرستادن صلوات و دعا براي مؤمنين داده شده است. اين همه داستان خطبه ي اول است و اما در خطبه ي دوم، بعد از حمد، شهادتين و بعد از آن، توصيه به تقواي و بعد از آن، صلوات بر محمد و آلش و بعد از آن هم آن چيزهائي كه گذشت آمده است، پس آنچه كه آن گروه فقهاء گفته اند، أصلا ربطي به روايات ندارد، و اين چه جور أحوط است؟ بايد صاحب مدارك و ديگران كه آن حرف را مي گويند جواب دهند. بنابراين، بنظر مي رسد ترتيبي در عبارات خطبه لازم نباشد جز اينكه مقتضاي طبع خطبه بايد رعايت شود، يعني بعد از حمد طبيعي است كه اگر شهادت لازم است، شهادت گفته شود و بعد از آن صلوات فرستاده شود و بعد از آن به موعظه پرداخته شود، و سپس مهم نيست كه كدام مقدم، و كدام مؤخر داشته شود، زيرا در ساختار خطبه نقشي ندارد و دليلي هم بر ترتيب وجود ندارد. دقت كنيد.