مسأله 3 - آيا محل خطبه ي نماز جمعه، قبل از دو ركعت نماز است همانطور كه متداول است، يا بعد از آن دو، آنطور كه در نماز عيد است و يا هر يك جايز است؟

در اين مسأله، نزاع و اختلافي نيست كه بايد دو خطبه ي نماز، مقدم بر دو ركعت نماز باشد و شايد مانند أمر ضروري در بين مسلمانان باشد، و رواياتي هم بر آن دلالت دارد، مثل حديثي كه سماعه از امام صادق (ع) نقل كرده است، زيرا در آن حيدث آمده است «.... هر گاه امام از خطبه فارغ شود مؤذن اذان مي دهد، پس با مردم دو ركعت نماز مي خواند». [1] و عين همين معني در مضمره ي محمد بن مسلم آمده است كه قبلا نوشته شد. و در حديث عبدالله بن سنان آمده است «... رسول خدا در ظل اول خطبه مي كرد، پس جبرئيل مي گفت يا محمد خورشيد زوال پيدا كرد، پس فرود آي و نماز بگذار» [2] و در حديث ابي مريم آمده است: «از امام باقر (ع) درباره ي خطبه ي پيامبر (ص) سؤال كردم كه آيا قبل از نماز بوده است يا بعد از نماز؟ امام فرمود قبل از نماز و بعد از آن نماز را مي خواند» [3] دلالت اين روايات بر تقديم خطبه ي جمعه واضح است، بويژه اينكه امام در مقام بيان حكم، عمل پيامبر را بيان كرده است و چنانچه تأخير خطبه جايز بود به آن هم اشاره مي كرد، و اين روايات گرچه بيشترشان بطور انفراد، براي ما تمام نشدند، لكن سيره ي قطعيه ي مسلمانان بر اين معني كشف قطعي از رضايت امام (ع) مي كند، بنابراين، جاي بحث بيشتري در اينجا نيست، زيرا بديهي است كه اجماعات و شهرتهاي منقوله به ضميمه ي سيره ي مسلمانان و اين روايات، تقديم خطبه را اثبات مي كند، و لكن تأخير آن، هيچ دليلي ندارد، چه كه مرسله ي صدوق سندا و متنا معلوم الحال است.