يكي از شرائط نماز جمعه، خواندن دو خطبه قبل از ورود به آن است. ضروري بودن دو خطبه در نماز جمعه بين تمام مسلمانان بي نياز از آن مي كند كه به دليل ديگري در آن باره پرداخته شود، لكن براي اطمينان بيشتر به مفاد چند روايت كه دلالت واضحه اي بر آن دارد اشاره مي شود: به نقل كليني در كافي محمد بن مسلم گفته است: «از او درباره ي نماز جمعه پرسيدم؟ او فرمود: «امام بعد از أذان خارج مي شود، پس به منبر مي رود پس خطبه مي خواند و نبايد مردم مادامي كه امام روي منبر است نماز بخوانند، سپس بقدر خواندن «قل هو الله أحد» روي منبر مي نشيند آنگاه حركت مي كند و به خطبه آغاز مي كند، و سپس فرود مي آيد و با مردم نماز مي خواند» [1] دلالت اين روايت روشن است، گرچه چون در اين روايت، أذان و اقامه ذكر شده است، احتمال استحباب دو خطبه داده مي شود، لكن چون امام در مقابل بيان خصوصيات مورد سؤال است نمي توان آنرا بر استحباب حمل كرد و اگر دليل خاصي استحباب اذان و اقامه را ثابت نكرده بود، در آن دو هم بايد قائل بوجوب مي شديم، لكن روايت، مضمره است، گرچه مضمر آن



[ صفحه 102]



محمد بن مسلم است و همه ي علماء به آن عمل كرده اند. مرحوم محقق در معتبر از جامع بزنطي خبري را نقل كرده است كه صريح در اين مطلب است و آن اينكه امام صادق فرمود: «جمعه اي نيست مگر با خطبه و نماز جمعه دو ركعت قرار داده شده است به جهت وجود دو خطبه» [2] در روايت ديگر آمده است: «اينكه دو ركعت از نماز در روز جمعه برداشته شده است به جهت وجود دو خطبه است. [3] بنابراين روايات زيادي وجود دارد كه دلالت بر اين مي كند كه در نماز جمعه، خطبه لازم است و اين روايات گرچه بعضيشان از نظر سند اشكال دارد، لكن بعض ديگر اشكال سندي ندارد، و اگر اينها را به ضرورت وجود خطبه در نماز جمعه در ميان مسلمانان ضميمه كنيم يقين پيدا مي كنيم كه در نماز جمعه دو خطبه لازم است.