هراس ليو نويسنده و دانشمند انگليسي چنين مي نويسد:

«هرچند بعضي از رؤساء و بزرگان دين به ظاهر مردم را به مساوات فرامي خوانند اما من هرگز تصور نمي كردم كه در جهان ممكن است ديني وجود داشته باشد كه بتواند مساوات واقعي را برقرار سازد و آنگاه كه من به ديدن بسياري از معابد و كليسا نائل آمدم، اين موضوع براي من مسلم گرديد كه همچنان كه در خارج تفرقه و اختلاف طبقاتي بين مردم ديده مي شود در داخل كليسا و معبد نيز اين اختلاف وجود دارد و من بر اين عقيده بودم كه خواه و ناخواه اين امر در مساجد اسلامي نيز به همين منوال است.

اما چيزي كه مرا به اعجاب و شگفتي واداشت مشاهده ي كاملترين درجه ي مساوات و وحدت و هماهنگي بين مسلمانان بود و آن هنگامي بود كه در روز عيد فطر در مسجد «وولنگ» در لندن حضور يافته و اين امر در من اثر عجيب و بي سابقه اي بخشيد در اين مكان افراد و طبقات گوناگون فراهم آمده و با تمام اختلافي كه از لحاظ رتبه و مقام دارند به يك وضع و در يك رديف قرار گرفته و چنان اختلاط و امتزاج يافته اند كه گويي همه با يكديگر برادرند و در اينجا بسياري از رجال و بزرگان را مي بينيد كه از بلاد مختلف گرد هم جمع شده و با خلوص و



[ صفحه 69]



صميميت دست يكديگر را مي فشارند و در اين مكان مقدس نقطه اي نيست كه اختصاص به اشخاص معيني داشته باشد و در اين جا مراسم و تشريفات مجالس و محافل ديگر هرگز اجرا نمي گردد.

آنچه براي من امري تازه و عجيب مي نمود اين بود كه امام جماعت اظهار داشت: مسلمانان، همه ي انبياء را قبول داشته و بر آنچه به آنها نازل شده ايمان و اعتقاد دارند و اين خود مرا بيشتر به اعجاب و شگفتي واداشت. از اين رو، براي من جاي هيچگونه شك و ترديد باقي نمانده و مسلم گرديد كه اسلام با اين همه مزايا و امتيازات (بخصوص مسئله عبادت و نماز و نماز جماعت) حقا سزاوار است كه ديني عمومي و جهاني گردد.» [1] .