پروفسور «هوستون اسميت» استاد فلسفه در مؤسسه فني تكنولوژي در ايالت ماساچوست آمريكا مي نويسد:

«هرگاه سئوال شود كه چرا بر مسلمانان واجب شده است كه در اقامه ي نماز همه روز مداومت (تكرار) كنند؟ جواب ساده بر اين سئوال آن است كه اگر انسان روزهاي زندگاني خود را در نظر بياورد، مهمترين درس و عاليترين دستوري كه قرآن به او توصيه فرموده و عمل به آن را تأكيد كرده است و بايد هميشه به ياد آورد، آن است كه «انسان آفريدگار نيست بلكه آفريده ايست ناتوان! چه در نهاد بشر همواره اين غرور باطل از ديرباز ريشه كرده است كه وجود خود را مركز عالم بپندارد و بر طبق هوي و هوس نفساني خود عمل كند و چون



[ صفحه 58]



بر اين انديشه باشد و بر آن برود، هر آينه در راه خطا و ضلالت (گمراهي) خواهد افتاد. پس بر هر انساني فرض است كه بداند او مخلوقي است عاجز و نه خالقي قادر! هر زمان كه اين معني به درستي بر او معلوم شد و بر آن يقين قطعي كرد، آن وقت است كه حيات او در مركز مطمئني قرار مي گيرد و در راه راست و درست مي رود. به عبارت ديگر، مصلحت صلاة (نماز) براي مسلمانان بدون شك آن است كه آدمي ميل فطري دارد كه به محبت خالق خود و شكر و سپاس او اقرار آورد و در همان حال كه اين احساس قلبي را انجام مي دهد، زندگاني خود را نيز در محل مطمئن و مركز صواب (درست) قرار دهد و به مقصود از خلقت خود پي ببرد و به مخلوقيت خود در برابر خالق كل اقرار كند و خود را تسليم اراده او سازد، زيرا كه خداوند بر او در همه حال احاطه و استيلاء دارد.» [1] .

همچنين مي نويسد: «محل اجتماع مسلمانان براي اداء صلوة (نماز) پنجگانه را مسجد مي گويند، بيگانگي كه به ممالك اسلامي سفر كرده اند مشاهده نموده اند كه اجتماع مرم مسلمان در مساجد يكي از مناظر بسيار شورانگيز مذاهب بشري عالم است. چه در صحن و شبستاني ساده و بي پيرايه كه با نوري ضعيف منور است، صدها نفوس دوش به دوش يكديگر رو به سوي قبله، گاهي به قيام و گاهي به ركوع و



[ صفحه 59]



گاهي به سجود مشغولند. مع ذلك اگر سئوال شود كه در دين اسلام جايگاه خاص براي اداي عبادت در كجاست؟ جواب آن است «در همه جا» به همين معني يكي از نويسندگان انگليسي چنين اشاره كرده است:

«يكي از مفاخر اسلام آن است كه معابد آن دين را الزاما با دست نساخته اند! يعني محل مخصوصي ندارد و تشريفات و آداب ديني را در روي زمين در زير آسمان در همه جا به عمل مي تون آورد. هر نقطه اي از عالم معبد خداوند است و همه ي اماكن پاك و طاهر مي باشند و شخص مؤمن در هر جا مي تواند در وقت عبادت سجاده خود را بگسترد و دست نياز به درگاه بي نياز ببرد.»

او در جاي ديگر مي نويسد:

«نماز مسلمانان شامل دو موضوع بزرگ است، از يك سو بيان كلماتي است در تعبير از تسبيح و تحميد (سپاسگزاري) رب متعال و از سوي ديگر استرحام (طلب رحمت و بخشش) و استدعا (دعا كردن، از درگاه پروردگار بزرگ، از مثالهاي جاري نزد مسلمانان يكي آن است كه مي گويند:

«هر وقت مرغي قطره ي آبي مي نوشد سر خود را به طرف آسمان بلند مي كند و در اين عمل شكر خدا را به جا مي آورد.

در قرآن است كه هر جنبنده اي كه در زمين حركت مي كند و هر پديده اي كه بال خود را در هوا مي گشايد، همه به تسبيح و ذكر حق



[ صفحه 60]



مشغولند. [2] در حقيقت هر لحظه و ثانيه از لحظات و ثانيه هاي عمر انسان بايد به شكر و ذكر خداوند سپري شود و عمري كه خالي از اين عمل بگذرد به باطل گذشته است. از اين رو، بر هر مسلمان واجب است كه لااقل پنج بار در شبانه روز به ياد حق و سپاس نعمت و ذكر نام او بگذراند.» [3] .