فيليپ حتي، دانشمند، محقق و استاد زبانهاي سامي در دانشگاه پرينستونه مي نويسد:

«نماز جمعه ي مسلمانان ازحيث جلال و شكوه و سادگي و نظم و ترتيب بر آن هر دو (نصاري و يهود كه فقط روزهاي شنبه و يكشنبه در كليسا و معابد خود جمع مي شوند) تفوق و برتري دارد. در آنجا تمام نمازگزاران در صفوف منظم و مرتبي در داخل مسجد صف بسته و اعمال امام را امتثال مي كنند. در حالي كه علائم و آثار خشوع و خضوع در سيماي نمازگزاران آن چنان مُشاهَد است (ديده مي شود) كه عاليترين عواطف روحي را در قعر دلها و عمق ضماير به جنبش درمي آورد. اين نماز مشترك عمومي (جمعه)، بزرگترين وسيله و سبب براي تجمع مسلمانان گرديده است، بطوري كه فرزندان صحرا و



[ صفحه 57]



زادگان بيابان [در عصر رسول الله (صلي الله عليه وآله وسلم)] را كه همه داراي روح انفرادي و پر از فخر و غرور بودند با هم گرد آورد و در نهاد ايشان ريشه مساوات اجتماعي را عمومي كرد و دلهاي آنها را داراي يك انديشه و فكر گردانيد، حس برادري ايماني را در خاطر آنها پرورش داد، تا به جاي حمت خون (نخوت و غيرت نژادي)، عصبيت قبيله (تعصب قومي) و علاقه عمومي اجتماعي رسوخ يافت، اين چنين مساجد و نماز، حكم ميداني بود كه در آن غازيان اسلام (مجاهدان) به آئين و نظام ممارست (تمرين) كرده و به وحدت نظامي آشنا شدند.» [1] .