لئون دني دانشمند و روح شناس فرانسوي چنين گفته است:

«نيايش به درگاه خداوند توانا، راز و نيازيست كه بنده ي خاكسار با معبود و آفريدگار خود مي نمايد، در خلوت و تنهايي با تمركز فكر، توجه خود را به سوي مبدأ و آفريننده ي موجودات كه ملجأ و پناهگاه دل شكستگان است معطوف مي دارد و با خشوع و فروتني، درماندگي، ناتواني و پريشان حالي خود را به آستان الوهيتش عرضه مي دارد و با ستايش ذات پاك خداوندي اش، كوچكي و حقارت خود را بيان و از پيشگاه مقدسش عفو گناهان خود و شمول رحمت و عنايت بي پايان او را مسألت مي نمايد. در اين حالت (نيايش و عبادت) شخص آرامش و اطميناني در دل پريش خود مي يابد و سر عبوديت و بندگي در برابر آستان پرعظمت و جلال خالق يكتا مي سايد و دست حاجت به سويش دراز مي كند. عبادت و پرستش حق جل و علا، ميل و شوقي است كه بنده ي وارسته در روح خود مي يابد و از توجه به ماديات چشم مي پوشد و روانش بر فراز مظاهر فريبنده ي دنياي خاكي قرار گرفته، بال مي گشايد



[ صفحه 19]



و با ذوق و نشاط به سوي پروردگار مهربان متوجه مي گردد. بنده ي مؤمن هيجانات دنياي مادي را از ياد مي برد و تمام اركان وجودش متوجه ستايش حق و اداي سپاس و تشكر از نعمتها و بخشايش او مي گردد.

تسبيح و تقديس ذات پروردگار و عرض نيايش و سپاس به آستان ملكوتي اش در همه مواقع لازم و پرفايده است. بهترين و مناسب ترين موقع نياش در سپيده صبح و قبل از طلوع آفتاب و هنگام عصر و غروب و شامگاه است. [1] .

براي اداي حق بندگي و عرض حاجت بهتر است شخص با افتادگي و حالت عجز دست توسل به سوي خالق گشوده نماز بجا آورد و دعا كند مناسبترين دعا و درخواست از درگاه خداوند طلب آمرزش گذشتگان و هدايت و رستگاري زندگان است.

پيشوايان دين، در مقام عبادت و هنگام نماز و دعا به قدري شيفته و مستغرق در پرستش خداوند و تعظيم و تكريم ذات او بوده اند كه گويي روح آنها در آن حال از بدن فارغ و به سوي لايتناهي پرواز مي كرده است.

بندگان وارسته و آزموده، عبادت و پرستش خداوند را نه براي برخورداري از مواهب طبيعي و بهره يابي از آسايش و تنعمات دنيوي مي خواهند، بلكه ذات ذوالجلالش را سزاوار پرستش و تعظيم و



[ صفحه 20]



تكريم دانسته و از پيشگاهش درخواست معرفت و بينايي براي آراستگي و ترقي روح خود مي نمايند تا به فيوضات اخلاقي و معنوي نائل شوند.

نماز، رغبت و اشتياق روح، براي تعظيم به مقام ربوبيت است يك رشته ي محكمي است كه انديشه ي بنده ي خاكي را به خالق مرتبط مي دارد. اجراي اين عمل واجب (نماز)، نمازگزار را از ارتكاب گناه [2] و كارهاي ناروا بركنار مي دارد و انديشه ي او را از امور بي دوام زندگي برتر و فراتر مي برد، وسيله ايست براي تقرب به رحمت خداوندي.

هنگام خواندن نماز نيت مي كنيم كه نماز را قربة الي الله به جا آوريم و بايد پيوسته در اين فكر باقي باشيم كه براي تقرب به آستان خالق و پرستش او نماز مي گزاريم. بايد سعي كنيم افكار و خيالاتي كه ما را متوجه چيزهاي ديگر مي نمايد به دور سازيم و با حالتي متواضع و با كمال فروتني، با فهم معاني، نماز را به جا آورده به پايان رسانيم.

لئون دني در آخر گفتارش مي نويسد:

در زمين و آسمان و جهان آفرينش تمامي موجودات و مخلوقات به شكرانه ي حيات و موجوديت خود، هريك با حال و زباني به ستايش خداوندي اش مشغولند. درود و سپاس و تحسين و تقديس خود را به مقام الوهيت عرضه مي دارند كه ما خاكيان از فهم اسرار آن عاجزيم.



[ صفحه 21]



بالاتر و والاتر از درودهاي مخلوقات خاكي، تسبيحات سكنه ي سماوات و مخلوقات دنياهاي فلكي است كه امواج قوي آن در اعلا عليين منتشر و پخش مي گردد. فقط ارواح خجسته و ملائك و فرشتگان، مفاهيم عالي آن را درك مي نمايند. [3] .