درباره جايگاه نماز در دين مبين اسلام قبلا مطالبي را بيان داشته ايم و ليكن در اين بخش چون از نماز و عبادت در برخي از اديان الهي و مكاتب بشري سخن گفته ايم. چند جمله اي را به مناسبت موضوع بيان مي داريم.

در دين اسلام كه كامل ترين اديان الهي است و ديني است جاودانه و



[ صفحه 241]



جهاني، نماز سرلوحه همه ي عبادت ها است و آن را ستون دين دانسته اند. اين عمل شبانه روز پنج بار بر هر مسلماني واجب و لازم است و بايد به وقتش آن را انجام دهند چون ترك آن بزرگترين گناه و معصيت به حساب مي آيد. عقيده ي مسلمانان بر اين است كه نماز انسان را از هر گونه كارهاي زشت و ناپسند دور ساخته و مانع عظيمي در مقابل همه ظلم ها و بي عدالتي ها و رذايل پست اخلاقي است. انساني كه مسلمان است و اهل نماز باشد دروغ نمي گويد، حقوق ديگران را زير پا نمي گذارد، در امانت ديگران خيانت روا نمي دارد، به دنبال كسب حرام نمي رود، به همنوعان اذيت و آزار نمي رساند.

مسلمان نمازگزار غيبت ديگران نمي كند، تهمت و افتراء نمي زند، كلمات زشت و قبيح بكار نمي برد. فحاشي به برادران ديني حتي به همنوعاني كه مسلمان نيستند نمي كند. در محاكم قضايي شهادت دروغ نمي دهد. به بينوايان و محرومان تا آنجا كه توان و قدرت داشته باشد كمك مادي و معنوي مي نمايد. در برخورد با ديگران متعادل است. طوري رفتار نمي كنند كه موجب تحقير ديگران گردد كبر و غرور را جزء شخصيت خود ندانسته بلكه مقام كبريايي را از آن پروردگار خويش مي داند. خلاصه اينكه نمازهاي واجب پنج گانه چنان براي يك مسلمان اثربخش است كه مي تواند همه اوصاف و اخلاق انساني را در او ايجاد و تمام صفات زشت را از او دور سازد.

علاوه بر نمازهاي پنجگانه كه براي هر مسلماني اقامه و بجا آوردن آن



[ صفحه 242]



واجب است نمازهاي ديگري هم وجود دارد كه بسياري از آنها مستحب مي باشند مگر چند نمازي كه در وقت هاي خاص واجب مي شوند. هر كدام از نمازهاي واجب و مستحب داراي مقدمات و شرايط خاصي هستند كه در رساله هاي عمليه مراجع بزرگوار تقليد بيان شده است.

البته نماز يكي از اعمال ديني است كه انجام آن براي هر فردي كه مسلمان است واجب مي باشد و در كنار آن اعمال عبادي ديگري نيز مطرح است.

اين بود خلاصه اي از بحث نماز و عبادت در اديان مختلف كه به اختصار بيان نموديم.

و هدف از تبيين اين بخش اين بوده است كه براي جوانان روشن سازيم برنامه نماز و عبادت هيچ اختصاصي به دين اسلام ندارد بلكه هر مكتب و آئيني چنين برنامه اي را براي پيروان خود در نظر گرفته اند و نبود و كاستي برنامه عبادي در كنار برنامه ي اعتقادي در هر ديني نشانه ي بزرگترين ضعف در آن است و دقيقا چنين است كه هيچ مكتبي بدون وجود برنامه معنوي و عبادي پايدار نخواهد بود. و اين جهت قضيه است كه اديان و مكاتب را دوام و قوام مي بخشد.

وقتي كه براي ما روشن شد كه در همه اديان مسائل عبادي وجود دارد و هيچ مكتبي بدون دستور عملي همراه نيست چرا به دستورات و تعاليم بشري تن دهيم و خود را مقيد به برنامه هايي بنمائيم كه ساخته و پرداخته فكر ناقص بشري است. و وقتي كه انسان حتما بايد تحت يك سلسله



[ صفحه 243]



قوانين و برنامه هايي تحت عنوان دين زندگي كند چرا به قانون خالق و پروردگار خويش تن ندهد و تسليم نگردد اگر انسان ذاتا و فطرتا بنده و عبد خلق شد چرا خود را بنده و عبد خالق خود در نياورد و چرا بندگي و بردگي انسانهاي ديگري را بنمايد كه در خلق و خلق همتاي اويند.

براي ما مسلمانان بسيار روشن است كه فقط در تدوين برنامه هاي الهي سعادت و نيكبختي نهفته است و انجام همان برنامه ها متضمن كمال و سعادت حيات بشري است كه اين تعاليم در اديان الهي گذشته يعني يهود و مسيح وجود داشت و آنان كه در همان زمان بدان عمل مي كردند راه درستي را طي مي كردند اما بعد از ظهور اسلام آن تعاليم الهي بصورت كامل در اين دين مطرح و بيان گرديد و اگر سعادتي براي بشر در دنيا و آخرت باشد در همين دين نهفته است. نه در اديان و مكاتب بشري كه امروزه با شعارهاي پر طمطراق خود تبليغات دامنه داري را به راه انداخته و جوانان مسلمان را در كشورها و جوامع اسلامي نشانه گرفته و هدف خويش قرار داده اند.

پس بيائيم به تعاليم اسلام و اعمال عبادي آن خصوصا به نماز خود را مقيد سازيم تا كمال و سعادت را براي خويش و جامعه خود تضمين نمائيم.



[ صفحه 245]