در اين بخش مي خواهيم موانعي را برشماريم كه در قبولي يا كمال نماز دخيل مي باشند و نمي گذارند كه آثار واقعي نماز در زندگي نمازگزار ظاهر گردد. هرچند كه در مباحث گذشته در اين زمينه مطالبي گفته شد و ليكن به جهت اهميت موضوع، موانع اصلي را به تفصيل در اينجا بيان مي نمائيم.

با سير اجمالي در آيات و روايات چنين بدست مي آيد كه اين موانع دو دسته اند و مي توان آنها را به دو قسمت كاملا جداگانه تقسيم بندي نمود. يك قسم از آنها جزء موانع دروني مي باشند كه در حال اقامه نماز بايد بدان توجه داشت و سعي در رفع آن نمود و قسم ديگر موانع بيروني هستند كه به عملكرد و رفتار نمازگزار بر مي گردد. قسم اول كه عبارت بود از عدم حضور قلب، اكتفا به ظاهر نماز، سبك شمردن نماز و عدم مداومت در نماز، قبلا بيان شد و اما بخش ديگر آن كه موانع بيروني مي باشند بسيار



[ صفحه 200]



حائز اهميت بوده كه در اين فصل به آنها پرداخته و سعي مي شود كه با بضاعت اندك علمي توضيحاتي را در ذيل هر كدام، بيان نمائيم.

اهم آن موانع بيروني عبارتند از: