در مورد اول گفته شد كه تاركين نماز، سخت ترين شرايط زندگي را در دنيا دارند و هيچ راحتي و گشايشي براي آنها در حيات و زندگي مادي نيست. و چون خدا را از ياد برده اند در نتيجه خدا هم دست لطف و رحمت خويش را از سرشان كوتاه و آنان را در تنگناي زندگي رها ساخته است. به هر سمتي كه روي مي آورند درهاي رحمت الهي را به سوي خود بسته مي بينند و در حقيقت در تمام عمر خويش تا زماني كه به درگاه الهي توبه نكنند و به سوي او بازنگردند در لجن زار زندگي حيواني و مادي خويش غرقند و دائما در فشار روحي بسر مي برند. اين عذاب و عقاب قبل از مرگشان است كه در اين دنيا خداوند نصيب شان كرده است و اما بعد از حيات مادي و مرگشان، عذاب سختي آنها را تهديد مي كند. بعد از



[ صفحه 174]



مرگ عذابي كه براي اين گروه در پيش است قطعا قابل مقايسه با عذاب دنيوي نيست. از آيات و روايات چنين برمي آيد كه سخت ترين عذاب دوزخ براي تاركين نماز است.

قرآن مناظره بهشتيان با مجرمان را چنين بيان مي فرمايد كه: يتسائلون عن المجرمين ما سلككم في سقر قالوا لم نك من المصلين.

«اهل بهشت سئوال مي كنند از مجرمان كه چه چيز شما را به دوزخ فرستاد؟ مي گويند ما از نمازگزاران نبوديم» [1] .

و يا در آيه ديگر خداوند مي فرمايند: ان الذين يستكبرون عن عبادتي سيدخلون جهنم داخرين.

«آنان كه از عبادت كردن به خداوند تكبر مي ورزند هر چه زودتر ذليلانه به جهنم فرو خواهند رفت» [2] .

پس قعر جهنم جاي كساني است كه از نماز سرباز مي زنند و در برابر عظمت پروردگارشان استكبار مي ورزند چنين افرادي قبل از مرگ، نامشان در ليست اهل جهنم ثبت است. چنانچه رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: من ترك الصلاة متعمدا كتب اسمه علي باب النار ممن يدخلها.

«هر كه عمدا نمازش را ترك كند بر در جهنم نامش جزء دوزخيان نوشته شده از كساني كه داخل آن مي شوند» [3] .



[ صفحه 175]



هرگز از خاطرم محو نمي شود زماني كه آن استاد بزرگوار در تفسير سوره ي واقعه كه درباره ي اوصاف اهل بهشت و جهنم سخن مي گويد آن داستان زيبا را از خودش نقل كرده اند. به نظر مي رسد كه بيان آن براي خوانندگان خصوصا جوانان مفيد و مؤثر باشد. فرمودند كه من مدتي بود كه از خدا حاجتي را طلب و درخواست نمودم و آن خواسته ام اين بود كه در عالم رؤيا بهشت و دوزخ را به من نشان دهد و من قبل از مردن معرفتي نسبت به آن پيدا كنم. طوري نباشد كه قبل از رؤيت بميرم. مدتي دعاي مخصوص در مفاتيح را مي خواندم تا اينكه بعد از رياضت هايي شبي خواب ديدم كه من مرده ام، خانواده و اطرافيان جمع شده مرا غسل و كفن نموده وارد قبرستان كردند. نماز ميت را خوانده مرا وارد قبر نمودند (همه اينها در حالتي است كه روحم بر جسم من مسلط است). بعد از اينكه تشييع كنندگان رفتند نوري از بالاي سرم ظاهر شد كه من به همراه اين نور به راه افتادم.

(يوم تري المؤمنين و المؤمنات يسعي نورهم بين ايديهم و بايمانهم بشريكم اليوم جنات تجري من تحتها الانهار خالدين فيها ذلك هو الفوز العظيم.

«روزي را مي بيني كه مردان و زنان با ايمان كه نورشان پيش رو و در سمت راست آنان به سرعت حركت مي كند (و به آنان مي گويند) بشارت باد بر شما امروز به باغهايي از بهشت كه نهرها زير درختانش جاري است جاودانه در آن خواهيد ماند و اين پيروزي بزرگي است». (آيه 12 سوره حديد).

وارد باغ وسيعي شدم كه بسيار سرسبز و زيبا بود طوري كه من در دنيا



[ صفحه 176]



باغي به آن زيبايي نديده بودم مقداري به جلو رفتم ديدم عده اي بر سر سفره اي رنگين نشسته اند وقتي مرا ديدند به احترام بلند شده و مرا دعوت به پذيرائي نمودند مقداري از آن ميوه هاي لذيذ را خوردم بعد بلند شدم كه قدمي بزنم. در حال قدم زدن در اين باغ بودم كه دفعة در منطقه تاريكي افتادم ديدم سنگهاي ريزي همانند پاره هاي آتش از بالاي سرمان فرود مي آيد به صورتي كه هيچ كس از آسيب آن در امان نيست فرياد و شيون زيادي به گوش مي رسيد من بخاطر اينكه از اين حادثه سالم بمانم دست به قنوت برداشته و شروع به دعا و نيايش نمودم در اين حالت هيچ يك از اين سنگها به من اصابت نمي كند در حالي كه ناله و شيون آن افراد همانگونه ادامه دارد به آنها گفتم بلند شويد براي نماز و دست به دعا برداريد تا سنگها به شما اصابت نكند آنها در جواب گفتند كه ما اهل نماز نبوديم و قدرت ايستادن نماز را نداريم. اينجا بود كه از خواب بيدار شدم فهميدم كه آن باغ زيبا و وسيع بهشت بود و اين هم جهنم.

آري آنان كه در اين دنيا تارك نماز باشند توانايي و قدرت نيايش و نماز در آخرت از آنان سلب مي گردد و آنها كه اهل نماز باشند مي توانند دست به دعا برداشته با خداي خود راز و نياز نمايند و از نماز شفاعت طلب كنند باشد كه انشاء الله همه ما با اقامه نماز در دنيا از عذاب دنيوي و اخروي نجات يافته و نماز را بهترين توشه براي آخرت خود قرار داده و بعنوان بهترين شفاعت كننده در عالم آخرت از آن بهره گرفته و استفاده نمائيم زماني كه هيچ عملي جز عبادات و طاعات به فرياد آدمي نمي رسد.



[ صفحه 177]