از اوصاف ديگري كه در آئين دوست يابي ملاك و محور است اين است كه رفيق بايد در گفتار صادق و در رفتار صداقت داشته باشد. صدق در گفتار و صداقت در رفتار، تعديل شخصيت انسان را به همراه دارد.

آنكه در گفتار صادق نبوده و سعي در درست جلوه دادن قضاياي كاذب است و يا در اعمال و رفتار خود تلاش مي كند كه نوعي رفتار تصنعي و كاذب را براي خود ايجاد نمايد و در وراي آن رفتار حقيقي خود را بپوشاند از ديدگاه علوم روانشناختي از نوعي كمبود و كاستي روحي و باطني رنج مي برد و سعي دارد كه از اين طريق آن كاستي خود را به اين صورت جبران نمايد. و الا كسي كه داراي شخصيت متعادل و حقيقي بوده و از تعديل روحي و رواني برخوردار باشد نيازي نمي بيند كه به كذب قولي و عملي دست زند.



[ صفحه 81]



روانشناسان مدعي اند كه با تجربه ثابت شده است آنان كه از حيث شخصيتي ضعفي در خود مي بينند و يا كمبود عاطفي در خود احساس مي كنند سعي دارند كه خود را به نحوي در ميان دوستان مطرح سازند كه يكي از بهترين راهها بزرگ نمائي در امور است و اينان هميشه مي خواهند خوبي را بدي، راست را دروغ، زيبا را زشت، راستي را كجي، نزديك را دور و هر امري كه جلوه اي تازه و اعجاب آور داشته باشد نمايان سازند تا اينكه خود مطرح گردند. و شايد به همين دليل باشد كه در اخبار و روايات ائمه عليهم السلام انسان كاذب و دروغگو به سراب تشبيه شده است و از پيمان دوستي با آنان شديدا نهي شده است.

امام صادق عليه السلام فرمودند: اياك و مصادقة الكذاب فانه كالسراب يقرب عليك البعيد و يبعد عنك القريب.

«از دوستي با انسان كذاب برحذر باش چون او همانند سراب است كه دور را براي تو نزديك و نزديك را از تو دور مي سازد» [1] .

يعني همانگونه كه سراب امر واقعيت داري نبوده و از دور فريبنده است دوستان كاذب هم اين چنين مي باشند چون ايشان هم امور غير واقعي را واقعي جلوه مي دهند. جوان هوشمند بايد بداند كه چنين دوستاني به پيمان دوستي وفادار نخواهند بود و زيان ارتباط با آنان بيش از نفع شان است.

رئيس مذهب شيعه در سخني ديگر مي فرمايند: لا ينبغي للمرء المسلم



[ صفحه 82]



ان يواخي الفاجر و لا الأحمق و لا الكذاب. «شايسته نيست براي انسان مسلمان كه با شخص تبهكار و احمق و دروغگو رفاقت كند» [2] .

علاوه بر اين ملاكات پنج گانه اي كه بيان شد از مطالعه در روايات بدست مي آيد كه همچنين بايد از دوستي و پيمان رفاقت با افراد چاپلوس، خائن، ظالم و سخن چين و كسي كه داراي اوصاف رذيله است دوري نمود.