«سپاس خدايي را است كه پروردگار عالميان مي باشد».

اين جمله بيانگر تمامي سپاس و ستايش يك انسان در برابر همه نعمت هايي است كه منعم بزرگوار، به او ارزاني داشته است، زيرا كه همه سپاس يك بنده در مقابل پروردگارش در همين كلام خلاصه شده است.

در تفسير منسوب به مولاي بزرگوار، امام حسن عسگري (عليه السلام) آمده است:

مردي خدمت مولاي بزرگوار، امام رضا (عليه السلام) آمده و گفت: يا رسول الله (صلي الله عليه و آله و سلم) الحمد لله رب العالمين را براي من تفسير كنيد:

امام بزرگوار (عليه السلام) فرمودند: پدرم، از جدم از



[ صفحه 200]



امام باقر (عليه السلام) و از امام زين العابدين (عليه السلام) از پدر بزرگوارش امام حسين (عليه السلام) نقل فرمودند كه مردي خدمت اميرالمؤمنين (عليه السلام) آمد و گفت: الحمد لله رب العالمين را برايم تفسير كنيد:

اميرالمؤمنين (عليه السلام) فرمودند:

«الحمد لله» به اين معني است كه خداوند، في الجمله بعضي از نعمت هايش را به بندگانش شناسانده است، زيرا آنها نمي توانند تمام نعمت هاي او را به تفصيل دريابند. لذا خداوند به آنها مي فرمايد بگوئيد: سپاس خدايي را كه پروردگار عالميان است به خاطر نعمت هايي كه بر ما ارزاني داشته است.

و «عالمين» عبارتند از جماعاتي از هر مخلوق، از جن و حيوان مي باشد. حيوانات را به قدرت خود مي چرخاند و از رزق و روزي شان آنها را تغذيه مي نمايد و در حمايت خود آنها را حفظ مي كند و هر كدام را بر اساس مصلحتش رهبري مي نمايد.

جمادات را با قدرت خود نگاه مي دارد، آنهايي كه به يكديگر متصلند، از گسيختن و ناپيوستگي نگاه مي دارد.

و آسمان را از اينكه بر زمين بيفتد حفظ مي كند (مگر به اذن خودش)

و زمين را از فرورفتن نگاه مي دارد مگر با امر و فرمان خود، زيرا كه به بندگانش رؤف و مهربان است.

سپس امام (عليه السلام) فرمودند: «رب العالمين»، يعني مالك و



[ صفحه 201]



خالق آنها، كسي كه روزيشان را به طريقي كه خود مي داند و نيز از طرقي كه متوجه نمي شوند، به سويشان سوق مي دهد. رزق و روزي تقسيم شده است و به سراغ انسان خواهد آمد و فرقي نمي كند كه انسان در زندگي چه روشي داشته باشد. نه تقوي افراد متقي روزيشان را زياد مي كند، و نه فسق و فجور افراد نابكار موجب نقصان در رزقشان مي گردد. بين انسان و روزي او حجابي است و او طالب و در پي روزي خود است. اگر كسي از روزي اش فرار كند، روزي بدنبالش خواهد آمد، همان گونه كه مرگ به دنبالش خواهد آمد. [1] .

خداوند مهربان در مقابل تمام نعمت هايي كه به انسانها ارزاني داشته است، تنها فرموده است. بگوئيد «الحمد لله رب العالمين»، زيرا نعمت هاي خداوند متعال براي انسانها قابل شمارش و قابل شناسايي



[ صفحه 202]



نيستند. اگر كسي قدرت و توانايي آن را داشته باشد كه تمام نعمت هاي خدا را بشناسد و در مقابل هر نعمت، شكري ادا نمايد، باز نمي تواند شكر نعمت خدا را به جاي بياورد. زيرا همين آگاهي از وجود نعمت و اداي شكر در مقابل نعمت، خود نعمتي است كه نياز به شكر و سپاس مجدد دارد. بدين ترتيب هر اندازه انسان در راه شناخت نعمت هاي الهي قدم بردارد و سپاس آنها را به جاي آورد، باز شكري بجاي مانده است.

مولاي بزرگوار، امام حسين (عليه السلام) در دعاي عرفاني عرفه چه زيبا مي فرمايند:

(خدايا) اگر عمري به اداي يكي از نعمت هايت بپردازم، توانايي آن را ندارم، زيرا كه شكر آن نعمت، شكري ديگر را بر من واجب مي گرداند [2] .