به نام خداوندي كه بخشنده به تمام انسانها، و بخشنده به مؤمنين است.

اولين عبارتي كه نمازگزار نمازش را با آن آغاز مي كند، بيان اين عبارت است، عبارتي كه اگر هر عملي با آن شروع گردد مي تواند سرانجام خوشايندي داشته باشد.

مولاي بزرگوار، امام باقر (عليه السلام) مي فرمايند:

محترم ترين آيه را از كتاب خدا دزديدند و آن آيه بسم الله الرحمن الرحيم است.

بر بنده ي خدا لازم است در آغاز هر كاري «بسم الله الرحمن الرحيم» بگويد، چه كار بزرگ و چه كار كوچك، تا مبارك شود. [1] .



[ صفحه 198]



آغاز دلنشين سخن از مهمترين و اساسي ترين شيوه شروع سخن گفتن است. اگر فردي در آغاز كلامش، سخن را با بياني شيوا آغاز نمايد، بدون ترديد تأثيرش در شنوندگانش بيشتر خواهد بود.

خداوند تبارك و تعالي به ما مي آموزد، زماني كه سخن و عملي را شروع مي كنيد، با نام و ياد من آغاز كنيد كه سرانجام مباركي خواهد داشت.

اما گفتن «بسم الله الرحمن الرحيم» در نماز تنها براي شروع مطلوب سخن نيست بلكه گفتن آن بر اساس عامل مهم تري است كه در كلامي از مولاي بزرگوار، امام رضا (عليه السلام) جلوه گر است:

علي بن حسن بن فضال از پدرش نقل كرده است كه گفت:

از مولاي بزرگوار، امام رضا (عليه السلام) درباره «بسم الله» سؤال كردم.

امام بزرگوار (عليه السلام) فرمودند:

وقتي كسي مي گويد «بسم الله»، معنايش اين است كه داغي و علامتي از نشانه هاي الهي بر خود مي نهم كه همان داغ عبوديت است. [2] .

بايد توجه داشت كه در نظام خلقت، بالاترين درجه اي كه يك انسان مي تواند بدان برسد، مقام بندگي است و اين مقام به هر كسي اعطا



[ صفحه 199]



نمي گردد مگر بنده اي كه خود را بدان پايه برساند.

بنابراين نمازگزار، با اداي اين جمله، مهر عبادت و بندگي بر پيشاني خود مي زند و بدين وسيله خود را در زمره عبادت كنندگان قرار مي دهد.

مفاهيم اصلي و واقعي اين عبارت شريف، در مبحث توحيد صفات، به طور مفصل مورد مطالعه قرار گرفت. مطالعه مجدد آن مي تواند در شناخت اين سوره ما را ياري نمايد.

زماني كه نمازگزار، سوره حمد را آغاز مي كند با نام خدايي آغاز مي كند كه معبود تمام موجودات جهان است و بخشنده به تمام مخلوقات خويش، مخصوصا بخشنده به مؤمنين مي باشد.

پس از ذكر نام خدا و اقرار به رحمانيت خداي متعال، نمازگزار مي گويد: