پس از بررسي توحيد و شناخت خداوند متعال، چگونگي برگزاري فريضه نماز، از اهميت ويژه اي برخوردار است. نماز عالي ترين عملي است كه از سوي خداوند متعال بر يك فرد مسلمان واجب گشته است. واجب شدن اين فريضه مهم، بدون ترديد داراي اهدافي مي باشد زيرا كه هيچ عملي در اسلام وجود ندارد كه داراي هدف خاصي نباشد.

همان گونه كه شناخت، پايه اي براي عبادت محسوب مي شود، عبادت نماز نيز پايه اي براي اهداف خاصي مي باشد.

در بررسي اهداف نماز، متوجه خواهيم شد كه هدف عبادت و نماز چيست و خواهيم ديد كه اين فريضه مهم الهي، به چه منظوري براي انسان ها واجب گرديده است.

پيامبر بزرگوار (صلي الله عليه و آله و سلم) مي فرمايند:

همانا اولين فريضه اي كه از طرف خداوند بر بندگانش واجب شد، نماز بود و آخرين فريضه اي كه تا لحظه مرگ از او ساقط نمي گردد و وجوبش هم چنان باقي است، نماز است و اولين چيزي كه بنده به آن در روز قيامت محاسبه مي گردد،



[ صفحه 106]



نماز است.

پس اگر كسي پاسخگويش بود بعد از آن كار بر او آسان مي گردد و اگر پاسخگو نبود، بعد از آن كار بر او سخت مي شود. [1] .

نماز فريضه اي است كه انسان مأمور به انجام آن در طول عمر خود مي باشد و اگر آن را به درستي انجام ندهد، مورد بازخواست قرار خواهد گرفت. اولين فريضه اي كه از طرف خداي تعالي بر بندگانش واجب گرديده است، فريضه نماز است. واجب گشتن اين فريضه بدون دليل و علت نمي تواند باشد. به طور مسلم براي تحقق هدفي، چنين فريضه مهمي براي انسانها در طول زندگي شان واجب گرديده است، زيرا هيچكدام از قوانين خلقت بدون علت و هدف نيست و نماز از اين قاعده مستثني نمي باشد، و بدين لحاظ است كه اين فريضه عظيم، تا لحظه مرگ از انسانها ساقط نمي گردد.

نماز اولين فريضه اي است كه انسانها در عالم برزخ در مقابل آن، مورد سؤال قرار مي گيرند.

وقتي انسان پس از مرگ، در عالم برزخ قرار گرفت، اگر نمازش را ادا نكرده باشد، آرزو مي كند كه او را به اين جهان برگردانند تا فريضه نمازش را كه موظف به انجامش بود، انجام دهد و سپس به عالم برزخ برگردد!



[ صفحه 107]



البته واضح است كه اين آرزو هرگز عملي نخواهد گرديد.

اين حقيقت شگفت انگيز، در روايتي از پيامبر بزرگوار (صلي الله عليه و آله و سلم) بيان گرديده است.

پيامبر بزرگوار (صلي الله عليه و آله و سلم) مي فرمايند:

ترك كننده نماز درخواست مي كند كه به دنيا برگردد و اين سخن خداي متعال مي باشد كه مي فرمايند:

حتي اذا جاء احدهم الموت قال رب ارجعون، لعلي اعمل صالحا فيما تركت، كلا انها كلمة هو قائلها و من ورائهم برزخ الي يوم يبعثون. (مومنون 99 -100)

«زماني كه مرگ يكي از آنان فرامي رسد گويد: پروردگارا مرا (به دنيا) برگردان تا شايد عمل شايسته اي كه بازگذارده ام، انجام دهم. حاشا، اين سخني است كه او مي گويد. از پس مرگ آنها عالم برزخ است تا روزي كه برانگيخته شوند». [2] .

سرنوشت بسيار تلخ افرادي كه به نماز بي اعتنا بوده اند، در عالم برزخ بس ناگوار است. آنها اگر تنها همين آيه از قرآن كريم را بشنوند و باور داشته باشند، بدون شك هرگز در انجام فريضه نماز كوتاهي نمي كنند.

آيات و روايات متعددي وجود دارد كه از سرنوشت غم انگيز اين گونه



[ صفحه 108]



افراد خبر مي دهد.

كسي كه فريضه نماز را كه خداي تعالي بر او مقرر فرموده، انجام نداده باشد، به طور يقين به اهداف آن نيز نمي تواند نائل گردد و كسي كه نتواند به هدف نماز نائل گردد، در قلب خود احساس ندامت و پشيماني خواهد نمود و آرزو خواهد كرد كه اي كاش مي توانست به طريقي به آن هدف برسد.

كساني كه فريضه نماز را به جا نياورده اند، به طور يقين در عالم برزخ به اين حقيقت تلخ پي خواهند برد كه به اهداف عالي خلقت كه خداوند متعال انسان را بر اساس آن خلق فرموده، نرسيده اند. آنها در عالم برزخ خواهند فهميد كه علت نرسيدن به هدف خلقت، كوتاهي نمودن در عبادت خداوند متعال مي باشد و بدين جهت ندامت و پشيماني سختي در قلب آنان به وجود خواهد آمد كه از خداوند متعال درخواست خواهند نمود كه آنها را بار ديگر به دنيا برگرداند تا فريضه اي را كه لازم بر اطاعتش بودند، انجام بدهند و برگردند و البته اين درخواستي است كه امكان ناپذير است و آنها به همان گونه در عالم برزخ باقي خواهند ماند.

آيات ديگري نيز براي كساني كه به نماز اهميت و ارزشي قائل نبوده اند، وجود دارد. در آيه اي، خداي تعالي مي فرمايد:

زماني كه افرادي را به جهنم وارد مي كنند اگر از آنها سؤال كني كه چه چيزي موجب شد شما را در جهنم قرار دهند، گويند ما از نمازگزاران نبوديم!!

اين حقيقت تلخ و ناگوار، در كلامي از مولاي بزرگوار اميرالمؤمنين (عليه السلام) بيان گرديده است.



[ صفحه 109]



امام بزرگوار (عليه السلام) مي فرمايند:

آيا به پاسخ اهل دوزخ گوش فرانمي دهيد كه وقتي از آنها مي پرسند:

ما سلككم في سقر؟ قالوا: لم نك من المصلين. (مدثر 42 - 43).

«چه چيز شما را گرفتار دوزخ ساخت؟ گويند: ما از نمازگزاران نبوديم». [3] .

نمازگزاري كه عمدا نماز را ترك كند و يا در امر نماز و در اوقات آن كوتاهي نمايد، سرنوشت بسيار مهلكي در انتظارش خواهد بود. جايگاه چنين فردي جايي است در جهنم به نام «ويل» كه براي چنين افرادي وعده داده شده است.

پيامبر بزرگوار (صلي الله عليه و آله و سلم) مي فرمايند:

نماز ستون دين است، پس هر كس كه نمازش را عمدا ترك كند، دينش را منهدم كرده است و كسي كه اوقات نماز را ترك كند داخل در «ويل» مي شود. ويل مكاني در جهنم است چنانچه خداي تعالي مي فرمايد:

ويل للمصلين، الذينهم عن صلاتهم ساهون. (ماعون، 4 - 5)



[ صفحه 110]



«ويل جايگاه نمازگزاراني است كه نسبت به نماز خود غافل باشند و كوتاهي كنند». [4] .

بنابراين حتي غفلت نمودن در انجام فريضه نماز و كوتاهي در بجا آوردن آن، سزاي نامطلوبي براي فرد به ارمغان مي آورد. زيرا كسي كه در امر نمازش كوتاهي كند و نمازش را ترك كند، به طور مسلم عذاب اخروي آن را انكار خواهد كرد و از ترك آن واهمه اي نخواهد داشت. چنين فردي از دين خود برگشته است زيرا كه حقايق آن را انكار مي نمايد! بنابراين از اينكه در زمان مرگ او يهودي باشد و يا نصراني و يا مجوسي، تفاوتي براي او ندارد!

پيامبر بزرگوار (صلي الله عليه و آله و سلم) مي فرمايند:

كسي كه نماز را ترك كند، اميد به پاداش نماز ندارد و از عذاب آن نيز بيمناك نيست، پس چنين كسي باكي بر او نيست كه يهودي بميرد، يا نصراني و يا مجوسي. [5] .

با توضيحي كه در زمينه اهميت نماز ارائه گرديد، و با پي بردن به



[ صفحه 111]



عواقب شوم ترك نماز و كوتاهي نمودن در مورد آن، ديگر بر كسي پوشيده نمي ماند كه آينده اي تلخ و ناگوار، سزاي چنين كسي خواهد بود. بنابراين بر هر عاقلي كه به آينده خود علاقمند است و اميد خوشبختي و رستگاري در جهان آخرت دارد، لازم است كه دستورات ائمه معصومين (عليهماالسلام) را در مورد نماز اجرا كند و چيزي را در اين زمينه فروگذار ننمايد.