يكي ديگر از صفات حضرت باري تعالي، عالم بودن او نسبت به تمام مخلوقات مي باشد. اما عالم بودن او همانند عالم بودن انسانها نيست. اين صفت خداي تعالي نيز داراي مفهوم ويژه اي مي باشد كه بر اساس روايتي از مولاي بزرگوار، امام رضا (عليه السلام) مي توان آن را مورد بررسي قرار داد.

مولاي بزرگوار (عليه السلام) مي فرمايند:

ما خدا را عالم مي ناميم، اما عالم بودن او به اين صورت نيست كه او را علمي نبوده و اكنون به دست آورده باشد، چيزي را بداند و به كمك آن علم، آنچه را كه بعدا به آن برخورد مي كند، حفظ نمايد و در خلقت مخلوقاتش فكر و انديشه كند.

چطور چنين چيزي ممكن است در حاليكه گذشتگاني را كه خود نابود كرده، همه براي او حاضرند و در محضرش هستند



[ صفحه 103]



كه اگر آن علم نباشد جاهل و ضعيف بماند. [1] .

خداوند متعال، عالم به تمام اشياء است قبل از آنكه وجود داشته باشند و بعد از آنكه نابود شده باشند.

علم خداوند متعال شامل تمام اشياء و موجودات در تمام زمانها مي شود. هر آنچه كه در جهان اتفاق افتاده است و هر آنچه كه اتفاق مي افتد، همه در محضر علم خداي تعالي مي باشد و براي او جهلي وجود ندارد.

مولاي بزرگوار، امام صادق (عليه السلام) در توضيح كلام خداوند متعال در سوره حشر:

هو عالم الغيب و الشهادة (حشر22)

مي فرمايند:

«غيبت آن است كه هرگز نبوده و شهادت به معني هر امري است كه واقع شده باشد». [2] .

خداوند متعال عالم به تمام اموري است كه هرگز نبوده اند و نيز عالم به



[ صفحه 104]



هر امري است كه به وقوع پيوسته باشد. مفهوم عالم بودن خداوند متعال، دامنه بسيار گسترده اي دارد كه با توجه به رواياتي كه ارائه گرديد، مي توان وسعت آن را مورد مطالعه قرار داد.

توضيح صفات خداوند متعال، وسيع تر از آن است كه در اين مختصر بيان گردد. بررسي صفات حضرت باري تعالي به مجالي ديگر نيازمند است.



[ صفحه 105]