مشاهده و مطالعه در جهان هستي و قوانيني كه در آن وجود دارد، ثابت مي كند كه جهان خلقت مجموعه اي منظم و سازمان يافته مي باشد. هر كدام از پديده هاي جهان هستي، وابستگي كامل به يكديگر دارند كه هيچ يك به تنهايي قادر به ادامه حيات خود نيستند.

جهان هستي يك هيأت و تشكيل سازمان يافته اي است كه مشاهده نظم آن چشم انسان را خيره مي سازد و انسان را به حيرت وامي دارد. با بررسي چنين نظمي، عقل هر انسان منصفي استدلال مي كند كه چنين خلقت سازمان يافته و منظمي، نمي تواند بدون سازمان دهنده اي قادر و توانا باشد.



[ صفحه 58]



مطالعه جهان هستي و مشاهده آثار نظم در آن به يقين ما را با قدرت لايزال الهي آشنا مي سازد.

مولاي بزرگوار، امام صادق (عليه السلام) خطاب به شاگرد با وفاي خود مفضل مي فرمايند:

اي مفضل، چون درباره جهان، با فكر خود بينديشي و آن را با عقل خود تميز و تشخيص دهي، مشاهده مي كني كه جهان هم چون سرايي ساخته و آماده است كه هر چه بندگان خدا بدان نياز دارند، در آن وجود دارد. آسمان برافراشته، همانند سقف آن مي باشد. زمين گسترده هم چون فرش و كف آن، ستارگان همانند چراغهايي آويخته در آن، و گوهرهاي كاني و معدني هم چون ذخاير آن مي باشد. هر چيز در آن براي كاري فراهم آمده است و انسان همانند صاحب اين خانه است و هر چيز موجود در آن، به او بخشيده شده است.

انواع گياهان، آماده براي رفع نيازمندي هاي او، اصناف حيوانات براي تأمين مصالح و منافع او مي باشد.

پس اين خود دليلي آشكار بر آن است كه جهان با تقدير و حكمتي آفريده شده است و داراي نظام و سازگاري ويژه اي است [1] .



[ صفحه 59]



مشاهده آثار نظم در خلقت، تعقل و تفكر هر مشاهده گري را برمي انگيزد كه اين جهان هستي، بدون ترديد داراي نظم دهنده اي مي باشد و امكان ندارد پديده منظمي باشد، بي آنكه سازمان دهنده اي براي آن وجود نداشته باشد.

خداوند متعال در جهان خلقت، چنان نظمي پديد آورده است كه همه نيازمندي هاي انسان ها و ديگر موجودات را در اين مجموعه منظم، پيش بيني نموده است. همه نيازمندي هاي انسان ها و ديگر موجودات بر روي كره زمين موجود است و تمام نيازمندي هاي آنان اعم از خوراك و پوشاك و ساير لوازم ضروري، در روي زمين ايجاد گرديده است. ذخاير معدني و غذايي و ديگر مواد لازم موجودات، همگي بر روي كره زمين وجود دارد، همه اين عوامل از نظمي سازمان يافته خبر مي دهد و بيانگر وجود ناظمي با تدبير و دورانديش مي باشد كه تمام نيازمندي هاي آفريدگانش را به روي زمين فراهم آورده است.

آثار وجود نظم در جهان هستي بر هر دانشمندي كه با ابزارهاي پيچيده خود به جهان خلقت مي نگرد، قابل مشاهده است. هيچ دانشمندي را نمي توان يافت كه نظم جهان هستي را مشاهده كند و سازمان دهنده آن را انكار نمايد، زيرا كه عقل انسان استدلال گر است و



[ صفحه 60]



دانشمندان با تكيه بر عقل استدلال گر خود، و علمي كه فراگرفته اند وجود خداوند متعال را نمي توانند انكار نمايند.

تمام موجودات جهان از زمين و آسمان و آنچه در آنهاست با نظم و ترتيب و حكمت و بر اساس مصلحتي خلق شده اند و در هيچ گوشه جهان، بي نظمي و اختلال ديده نمي شود، هيچ گاه زمين در مداري كه مي چرخد از آن خارج نمي شود و در فضا رها نمي گردد. اين نظام استوار و محكم جهان، جز با تدبير پروردگار حكيم، قادر به ادامه حيات خود نمي باشد.

حركت منظم ماه به دور خود و به دور زمين و حركت منظم زمين به دور خود و به دور خورشيد، حركت منظم ديگر سياره هاي منظومه شمسي به دور خود و به دور خورشيد، و حركت منظم منظومه شمسي در كهكشان راه شيري، ذهن فعال و كنجكاو انسان را به سوي حقيقتي مسلم و انكارناپذير رهنمون مي سازد كه اين جهان هستي با تمام قوانيني كه بر آن حاكم است، با اراده و تدبير قانونگذار مدبري پديد آمده و به سوي هدفي در حركت است.

حركت ماه به دور زمين و نيز حركت زمين به دور خود و به دور منظومه شمسي، بدون ترديد از قوانين خاصي پيروي مي نمايند. بر اساس وجود قانوني، كره ماه همواره با نظمي معين به دور زمين، در مسيري معين در حركت است و نيز كره زمين و ديگر سيارات، با نظمي معين و حساب شده، به دور خود و به دور خورشيد در حركت مي باشند همه اين قوانين تحت امر پروردگار متعال مي باشد.

خداوند متعال در سوره الرحمن آيه 5 مي فرمايد:



[ صفحه 61]



الشمس و القمر بحسبان

«خورشيد و ماه با نظم و حسابي كه (خداوند متعال بر آنان) مقرر فرموده، در حركتند.»

مولاي بزرگوار، امام رضا (عليه السلام) در تفسير اين آيه شريفه مي فرمايند:

خورشيد و ماه، آياتي از آيات خداوند متعال مي باشند كه به فرمان او در جريان هستند و مطبع فرمان او مي باشند. [2] .

مولاي بزرگوار (عليه السلام) در تفسير اين آيه شريفه مي فرمايند كه ماه و خورشيد (به طور كلي منظومه شمسي) بر اساس قوانيني كه خداوند متعال بر آنها حاكم گردانيده است به سير حركت خود در مسيري معين، ادامه مي دهند و اين حركت تحت فرمان خداوند متعال مي باشد.

دانشمندان ثابت نموده اند كه حركت ماه به دور زمين و حركت زمين به دور خورشيد، در مسير يا مداري بيضي شكل صورت مي گيرد. چون مدار گردش ماه به دور زمين و مدار گردش زمين به دور خورشيد بيضي شكل است، در يك طرف مدارش نسبت به طرف ديگر به زمين نزديكتر مي شود.

به نزديكترين نقطه مدار ماه به زمين، حضيض، و به دورترين نقطه آن، اوج گفته مي شود.

در حضيض، فاصله ماه تا زمين حدود 352000 كيلومتر مي باشد.



[ صفحه 62]



و در اوج فاصله ماه تا زمين حدود 400000 كيلومتر مي باشد.

ميانگين فاصله ماه تا زمين در حدود 384000 كيلومتر مي باشد. [3] .

حركت ماه به دور زمين تحت قوانين خاصي صورت مي گيرد. در حركت ماه به دور زمين، همواره دو نيرو باعث ادامه گردش ماه به دور زمين و نيز زمين به ديگر سياره ها به دور خورشيد مي شوند.

مولاي بزرگوار، امام صادق (عليه السلام) قانون حركت ماه به دور زمين و ديگر سياره ها به دور خورشيد را مورد بررسي قرار داده و مي فرمايند:

هر يك از اين سياره ها دو حركت متفاوت دارند: يكي عمومي كه در مسير حركت منظومه به سوي مغرب مي باشد و ديگري حركت خود بخودي كه به جانب شرق است. [4] .

مولاي بزرگوار (عليه السلام) در گفتار خودشان به قانون حركت سياره ها به دور خورشيد (و ماه به دور زمين) اشاره مي فرمايند. بر اساس اين قانون كه خداوند متعال بر آنها حاكم گردانيده است، هر سياره اي بر اساس دو نيرويي، به گردش خود به دور خورشيد (و ماه به دور زمين) ادامه مي دهند.

در هر لحظه دو نيرو بر هر سياره اي اثر مي گذارد كه باعث ادامه گردش



[ صفحه 63]



سيارات به دور خورشيد مي شوند. يكي از اين نيروها، نيروي سياره در حال حركت مي باشد.

طبق قانون اول حركت نيوتن، يك جسم ساكن تا زماني كه نيرويي باعث به حركت درآوردنش نشود، همچنان ساكن باقي خواهد ماند و يك جسم در حال حركت با همان شتاب و در همان جهت اوليه، به حركتش ادامه خواهد داد، مگر آنكه نيروي ديگري باعث انحراف در جهت و تغيير سرعت آن گردد.

چون سياره داراي سرعت اوليه است اگر تنها تحت تأثير اين نيرو قرار گيرد، به حركت مستقيم در داخل فضا ادامه مي دهد و از خورشيد دور مي شود.

نيروي دوم، قانون جاذبه جسم سنگين تر بر روي ديگر اجسام مي باشد كه بر اساس آن، اجسام را به طرف خود مي كشد. چون خورشيد نسبت به ديگر سيارات سنگين تر است، اثر نيروي جاذبه اش نيز بر روي سيارات، نسبت به اثري كه آنها بر روي خورشيد دارند، به مراتب بيشتر است.

اگر بين خورشيد و ديگر سيارات فقط نيروي جاذبه مؤثر بود، نيروي جاذبه قوي تر خورشيد، ديگر سيارات را به طرف خود مي كشيد و آنها را مي سوزانيد و نابود مي كرد. اما به سبب تأثير دو نيروي هم زمان و متقابل (نيروي حركت و نيروي جاذبه) است كه سيارات در فضا به جاي اين كه به حركت مستقيم ادامه دهند و يا به طرف خورشيد جذب شوند، به دور خورشيد مي گردند.

حركت ماه به دور زمين نيز از همين قانون پيروي مي كند و تأثير همزمان اين دو نيرو موجب مي شود كه ماه، نه به طرف زمين كشيده شود،



[ صفحه 64]



و نه در فضا به حركت مستقيم خود ادامه دهد، بلكه به دور زمين در گردش باشد.

مولاي بزرگوار، امام صادق (عليه السلام) با مثالي كه افراد زمان خود بتوانند به حركت زمين به دور خورشيد (و ماه به دور زمين) پي ببرند، مي فرمايند:

(قانون حركت سياره به دور خورشيد) همانند حركت مورچه اي است، كه بر روي سنگ آسياب قرار دارد و با آن مي چرخد. زماني كه سنگ آسياب به جانب راست مي چرخد مورچه به سمت جلو حركت مي كند مورچه در اين مثال دو حركت مختلف دارد:

يكي حركت خود به خودي است و بي آنكه خود بخواهد به سمت جلو حركت مي كند و ديگري حركت اجباري است كه به وسيله سنگ آسياب در خلاف آن كشيده مي شود [5] .

امام بزرگوار (عليه السلام) در اين مثال جالب، حركت يك سياره را به نحو مطلوب و علمي براي كساني كه مي خواهند به قانون حركت سياره به دور خورشيد پي ببرند، بيان فرموده اند.

در اين مثال مورچه اي را تصور كنيد كه بر روي سنگ آسيابي كه در



[ صفحه 65]



حال چرخش مي باشد قرار گرفته است. با چرخش سنگ آسياب، دو حركت براي مورچه ايجاد مي شود:

يكي آنكه، بر اثر چرخش سنگ آسياب، مورچه به طرف جلو حركت مي كند.

حركت دوم حركتي است اجباري كه به واسطه چرخش سنگ آسياب، مورچه تمايل به پرتاب شدن به طرف خارج را دارد، اما اصطكاك بين سنگ آسياب و مورچه، مانع آن مي شود.

در اين مثال، اصطكاك سنگ آسياب به منزله نيروي جاذبه مي باشد.

اين مثال جالب براي افرادي كه در زمان مولاي بزرگوار (عليه السلام) مي زيسته اند، قابل ادراك است. مولاي بزرگوار (عليه السلام) با اين مثال، قانون حركت سياره به دور خورشيد (و ماه به دور زمين) را به نحو ساده اي بيان نموده اند.

مثال ديگري كه مي تواند ما را در بهتر شناختن قانون حركت سياره به دور خورشيد راهنمايي نمايد، چرخش تاب هاي بازي در پارك ها مي باشد. با اين مثال نيز مي توانيم به آساني به حركت سياره به دور خورشيد پي ببريم. تاب هاي بازي كه در پارك ها براي سرگرمي كودكان و نوجوانان وجود دارد، بهترين مثال براي شناخت قانون حركت يك سياره به دور خورشيد مي باشد.

زماني كه كودكان و نوجوانان در اين تاب ها كه با زنجير به بالاي چرخ آويزان شده است، قرار گرفته باشند، در حالت سكون، هيچ گونه حركتي برايشان وجود ندارد. زماني كه چرخ شروع به چرخيدن مي نمايد و دوران پيدا مي كند، براي افراد دو نوع حركت ايجاد مي شود:

يكي حركتي است كه آنها را به طرف بيرون پرتاب مي كند و افراد بي



[ صفحه 66]



آنكه خود بخواهند به طرف بيرون سوق داده مي شوند.

پرتاب شدن افراد به طرف بيرون، در اثر نيروي گريز از مركز مي باشد كه همواره آنان را به طرف بيرون مي كشاند. عامل دوم كه مانع پرتاب شدن افراد به طرف بيرون مي شود، زنجيري است كه به چرخ آويزان مي باشد و همانند قانون جاذبه است كه مانع پرتاب شدن زمين در فضا مي گردد.

زمين در فضا نيز داراي چنين حالتي است و از اين قانون تبعيت مي كند.

همزمان دو نيرو بر زمين در فضا وارد مي شود: نيرويي زمين را در فضا به طرف رها شدن مي راند، اما نيروي ديگري كه جاذبه خورشيد است مانع مي شود كه زمين در فضا پرتاب گردد. بر اثر وجود اين دو نيرو، همواره زمين در فضا (و ديگر سياره ها) به دور خورشيد، در چرخش هستند.

حركت چرخش ماه به دور زمين نيز بر اساس همين قانون مي باشد.

قانوني كه در حركت سياره ها به دور خورشيد و ماه به دور زمين وجود دارد، بيانگر وجود نظم و سازماني ثابت و لايتغير است كه بر آنها حاكم گشته است. زمين و ماه و ديگر سياره ها، ميليونها سال است كه بر اساس همين قانون در فضا به حركت خود ادامه مي دهند بدون اينكه تخلفي در حركتشان وجود داشته باشد.

وجود چنين قانوني در ذهن انسان اين سؤال را پديد مي آورد كه آيا كدام عامل چنين قانوني را بر حركت اين سياره ها حاكم گردانيده است؟ زيرا كه آنها به خودي خود قادر نيستند چنين قانون منظم و منسجمي را در خود پديد آورند!

پديد آورنده چنين قانوني بايد داراي علمي بسيار وسيع باشد، تا



[ صفحه 67]



بتواند چنين كرات عظيمي را به دور منظومه شمسي، با نظمي بسيار دقيق به چرخش درآورد.

ما آن قانون گذار را، خداوند متعال مي ناميم كه بر اساس قدرت لايزال او، نه تنها منظومه شمسي بلكه تمام كهكشان هايي را كه در فضاي بيكران در حال حركت مي باشند، پديد آورده و بر اساس قوانيني كه حاكم بر آنها نموده است، هم چنان به حركت خود ادامه مي دهند.

بر اساس وجود همين نظم و سازمان يافتگي است كه دانشمندان به طور دقيق، بعضي از عوامل موجود در حركت ماه و زمين را مي توانند پيش بيني بكنند. به طور مثال، پيش بيني خسوف و كسوف در زمان معين، بر اساس وجود نظمي است كه در حركت ماه و زمين به دور خورشيد ايجاد مي گردد.

اين پيش بيني در اثر وجود نظمي است كه در خلقت آنها به كار برده شده است كه در حركت ماه و زمين به دور خورشيد قابل مطالعه و مشاهده مي باشد و اگر نظمي در حركت آنها موجود نبود، امكان پيش بيني خسوف و كسوف ممكن نبود.



[ صفحه 68]