وظيفه ي والدين در قبال فرزندان در رابطه با نماز، و اين كه از چه سالي فرزندان را به نماز وادار كنند

قال رسول الله صلي الله عليه و آله: مرو صبيانكم بالصلاة اذا كانوا ابناء سبع سنين، واضربوهم اذا كانوا ابناء تسع سنين [1] .

رسول گرامي اسلام - صلي الله عليه و آله - فرمود: فرزندان خود را در هفت سالگي به نماز تمرين بدهيد، وقتي به نه سالگي رسيدند آنها را براي انجام نماز (در صورت كوتاهي) ادب كنيد.

قال اميرالمؤمنين عليه السلام: علموا صبيانكم الصلاة و خذوهم بها اذا بلغوا ثماني سنين [2] .

حضرت علي - عليه السلام - فرمود: نماز را به فرزندان خود تعليم دهيد و در هشت سالگي آنها را وادار به نماز كنيد.



[ صفحه 206]



عن معاوية بن وهب قال: سألت أباعبدالله عليه السلام في كم يؤخذ الصبي بالصلاة؟ فقال: فيما بين سبع سنين و ست سنين [3] .

معاويه بن وهب مي گويد: از حضرت امام صادق - عليه السلام - پرسيدم؛ كودك را بايد از چه سني با نماز آشنا كرد؟

حضرت فرمودند: بين شش تا هفت سالگي.

عن علي بن جعفر عن أخيه موسي عليه السلام قال: سألته عن الغلام متي يجب عليه الصوم و الصلاة؟ قال: اذا راهق الحلم و عرف الصلوة و الصوم [4] .

علي بن جعفر از برادرش موسي بن جعفر - عليهماالسلام - پرسيد؛ چه زماني روزه و نماز به پسر بچه واجب مي شود؟

حضرت فرمود: چون به مرز تكليف برسد و نماز و روزه را بشناسد.

عن أبي عبدالله عليه السلام عن أبيه قال: انا نأمر صبياننا بالصلاة اذا كانوا بني خمس سنين، فمروا صبيانكم بالصلاة اذا كانوا بني سبع سنين [5] .

حضرت امام صادق - عليه السلام - از پدر بزرگوارش امام باقر - عليه السلام - نقل فرمودند كه آن حضرت فرمودند: ما فرزندان خود را در پنج سالگي امر به نماز مي كنيم، پس شما در هفت سالگي آنان را نسبت به نماز تمرين بدهيد.



[ صفحه 207]



عن الحسن بن قارون انه قال: سألت الرضا عليه السلام او سئل و أنا اسمع، عن الرجل يجبر ولده و هو لا يصلي اليوم و اليومين فقال: و كم أتي علي الغلام؟ فقلت: ثماني سنين، فقال: سبحان الله! يترك الصلاة، قال: قلت يصيبه الوجع قال: يصلي علي نحو ما يقدر [6] .

حسن بن قارون مي گويد: من از حضرت امام رضا - عليه السلام - پرسيدم يا يك نفر پرسيد و من گوش مي دادم كه: مردي فرزندش را به نماز اجبار مي كند ولي فرزندش يك يا دو روز بيشتر نماز نمي خواند.

حضرت فرمودند: چند سال بر آن پسر بچه گذشته است؟

گفتم: هشت سال.

حضرت با تعجب فرمودند: سبحان الله! (هشت ساله است و) نماز را ترك مي كند؟

عرض كردم: نماز براي او سخت و رنج آور است.

حضرت فرمودند: به اندازه ي توانش نماز بخواند.

قال رسول الله صلي الله عليه و آله: مروا صبيانكم بالصلوة اذا كانوا ابناء ست سنين، و اضربوهم اذا كانوا ابناء سبع سنين و فرقوا بينهم في المضاجع اذا كانوا ابناء عشر سنين [7] .

رسول گرامي اسلام - صلي الله عليه و آله - فرمود: فرزندانتان را در سن شش سالگي براي نماز تمرين بدهيد، و در هفت سالگي



[ صفحه 208]



آنان را در مورد نماز (در صورت كوتاهي) ادب كنيد، و در ده سالگي رختخواب آنان را جدا كنيد.

عن جعفر بن محمد عن أبيه عليهماالسلام قال: كان علي بن الحسين عليهماالسلام يأمر الصبيان ان يصلوا المغرب و العشاء جميعاً و الظهر و العصر جميعاً، فيقال له (لهم) يصلون الصلوة في غير وقتها فيقول: هو خير من ان يناموا عنها [8] .

حضرت امام صادق - عليه السلام - از پدر بزرگوارش حضرت امام باقر - عليه السلام - نقل فرمودند كه: حضرت امام زين العابدين - عليه السلام - فرزندانش را امر مي كرد كه نماز مغرب و عشا را با هم بخوانند و ظهر و عصر را با هم بخوانند. خدمت حضرت عرض شد: (در اين صورت فرزندان) نماز را در غير وقتش به جا مي آورند.

حضرت فرمودند: اين كار براي (فرزندان) بهتر است از اين كه بخوابند و نماز نخوانند.

عن عبدالله بن فضالة عن أبي عبدالله أو أبي جعفر عليهماالسلام قال: سمعته يقول: يترك الغلام حتي يتم له سبع سنين، فاذا تم له سبع سنين قيل له: اغسل وجهك و كفيك فاذا غسلهما قيل له: صل ثم يترك حتي يتم له تسع سنين، فاذا تمت له علم الوضوء و ضرب عليه و أمر بالصلاة و ضرب عليها، فاذا تعلم الوضوء و الصلاة غفر الله لوالديه ان شاء الله [9] .



[ صفحه 209]



عبد الله بن فضاله از امام باقر يا امام صادق - عليهماالسلام - نقل كرد كه حضرت فرمود: فرزند را به حال خودش بگذاريد تا هفت سالش تمام شود، پس زماني كه هفت سالش تمام شد به فرزند گفته مي شود: صورت و دو دستت را بشوي؛ پس وقتي آنها را شست به او گفته مي شود: نماز بخوان! سپس فرزند را به حال خودش بگذاريد تا به نه سالگي برسد، پس وقتي كه نه سالش تمام شد وضو را به او ياد بدهيد، و اگر كوتاهي كرد او را ادب كنيد، و او را امر به نماز كنيد، و اگر كوتاهي كرد او را ادب كنيد؛ پس زماني كه فرزند وضو و نماز را ياد گرفت خدا پدر و مادرش را مي آمرزد. ان شاءالله.

عن علي عليه السلام قال: يجب الصلوة علي الصبي اذا عقل والصوم اذا اطاق [10] .

حضرت علي - عليه السلام - فرمود: فرزند وقتي چيزفهم شد نماز بر او واجب است، وقتي توان روزه داشت روزه بر او واجب است.

عن أبي عبدالله عليه السلام قال: اذا أتي علي الصبي ست سنين وجب عليه الصلوة، و اذا اطاق الصوم وجب عليه الصيام [11] .

حضرت امام صادق - عليه السلام - فرمود: زماني كه از فرزند شش سال گذشت نماز بر او واجب است، و زماني كه توان روزه



[ صفحه 210]



گرفتن داشت روزه بر او واجب است.

عن عبدالله بن فضالة، عن أبي عبدالله أو أبي جعفر عليهماالسلام قال: سمعته يقول: اذا بلغ الغلام ثلاث سنين، يقال له سبع مرات قل: لا اله الا الله. ثم يترك حتي تتم له ثلاث سنين و سبعة اشهر و عشرون يوماً فيقال له: قل محمد رسول الله سبع مرات، ثم يترك حتي تتم له أربع سنين ثم يقال له قل: صلي الله علي محمد و علي آله، ثم يترك حتي تتم له خمس سنين ثم يقال له: ايهما يمينك و ايهما شمالك؟ فان عرف ذلك حول وجهه الي القبلة و يقال له: اسجد! ثم يترك حتي يتم له سبع سنين فاذا تم له سبع سنين قيل له اغسل وجهك و كفيك! فاذا غسلهما قيل له صل، ثم يترك حتي يتم له تسع سنين، فاذا تم له تسع سنين علم الصوم و ضرب عليه و أمر بالصلاة و ضرب عليها، فاذا تعلم الوضوء و الصلاة غفر الله لوالديه [12] .

عبدالله بن فضاله نقل كرد از حضرت امام صادق يا حضرت امام باقر - عليهماالسلام - شنيدم كه فرمود: زماني كه بچه سه ساله شد هفت بار به او اين ذكر را بگوييد: لا اله الا الله، سپس او را به حال خود واگذار تا سه سال و هفت ماه و بيست روزش تمام شود، سپس هفت بار براي او بگوييد: محمد رسول الله، سپس او را به حال خود واگذاريد تا چهار سالش تمام شود، سپس براي او بگوييد: صلي الله علي محمد و علي آله، سپس او را به حال خود واگذاريد تا پنج سالش تمام شود، بعد از او بپرسيد: دست راستت كدام است؟ دست چپت كدام است؟ پس اگر دست چپ و راستش را شناخت



[ صفحه 211]



او را به طرف قبله نگهداريد و او را امر به سجده كنيد، سپس او را رها كنيد تا هفت ساله شود، هفت سالش كه تمام شد به او گفته مي شود صورت و دستت را شستشو نما، پس وقتي صورت و دستش را شست به او گفته مي شود: نماز بخوان، سپس او را به حال خود مي گذارد تا نه ساله شود، چون نه سالش تمام شد روزه را به او ياد بده، و براي اين كار او را ادب كن، و او را امر به نماز مي كني و براي اين كار او را ادب مي كني؛ پس زماني كه او وضو و نماز را ياد گرفت خدا پدر و مادرش را مي آمرزد.

قال الرضا عليه السلام: يؤخذ الغلام بالصلاة و هو ابن سبع سنين و لا تقطي المرئة شعرها منه حتي يحتلم [13] .

حضرت امام هشتم - عليه السلام - فرمود: از كودك هفت ساله نماز خواسته شود، و در اين سنين زنان نامحرم لازم نيست سر و موي از او بپوشانند تا وقتي كه به حد بلوغ برسد.

و السلام عليكم و رحمة الله و بركاته