ركوع همراه با اين ذكر ملكوتي و آواي روحاني ركني بزرگ از اركان نماز و نشان دهنده ي تواضع عبد نسبت به حق است.



[ صفحه 152]



ركوع به اين معناست كه: اي مولاي من و اي آقاي كريم! اينك بنده ات در برابرت سر فرود آورده و براي پذيرفتن تمام دستورهاي تو آماده است، و خم شدنش به اين معناست كه آنچه بار مسئوليت اراده داري بر گرده اش بگذار.

حضرت صادق عليه السلام مي فرمايد:

اگر نمازگزار حق ركوع را اينچنين بجاي آورد، خداوند بزرگ دلش را به نورانيت بهاء خود منور كند و خانه ي قلبش را به آن نور زينت دهد.

ركوع كننده بايد در ركوع محو عظمت دوست شود و غير او را حقير و كوچك ببيند. خداوند مهربان چنين ركوع كننده اي را كه متصف به خشوع و خضوع است در سايه ي بزرگواري خود جاي دهد و او را به لباس برگزيدگان از اوليايش بيارايد.

حضرت در ادامه ي سخنانش مي فرمايد:

ركوع كن اما با قلبي كه از خشوع نسبت به حق، يعني بيم و ترس از او، پر باشد مانند ترس آن كس كه گردنش زير شمشير قرار دارد. در حال ركوع، اعضا و جوارحت را از حركات بيهوده بازدار تا از فوايد ركوع راكعين بهره مند شوي [1] .

به هنگام ركوع پشت خود را آنچنان بدار كه اگر قطره ي آبي بر آن قرار گيرد به هيچ طرف نريزد. بيدار باش كه تمام وسايل اين ركوع، اعم از نيت و اراده و بدن و استخوان هاي با مفصل و توجه دل را خداوند فراهم كرده است،



[ صفحه 153]



پس به قوت و قدرت او ركوع مي كني.

در حال ركوع به مانند حال حمد و سوره، دل از وسوسه و فريب شيطان دور دار، زيرا خداوند هر كس را كه عجز و انكسارش بيشتر باشد، عزت بيشتر مي دهد و بي ترديد راه يافتن به منزل تواضع و خضوع و فروتني و بيم و ترس از مقام حق، به اندازه ي آگاهي انسان نسبت به عظمت و جلال مولاست.

هرچه بيشتر باشد، تواضع و فروتني به آن آستان بيشتر است. اينجاست كه پس از يافتن كوچكي جهان و موجوداتش و توجه به عظمت بي نهايت در بي نهايت مولا، يكمرتبه در حال ركوع فرياد بر مي داري: «سبحان ربي العظيم و بحمده».

منزه از هر عيب و نقصي است مالك و پرورش دهنده ي بزرگ من، و من به كمك و ياري او سپاسش مي گزارم و حضرتش را آن طور كه حق اوست مي ستايم.