با همه ي تأثير و گيرائي و جذابيت، با آن همه توصيه ها و تاكيداتي كه درباره اجتماعات روزانه و نماز جماعت از طرف بنيان گزار اسلام و اولياي دين وارد گشته است باز ملاحظه مي شود كه اين عمل عبادي و با عظمت اسلامي در ميان مسلمانان بالخصوص در ميان مجامع اسلامي ما آنچنانكه حق آن است مراعات نمي شود و هدف ارزنده شارع مقدس در اين حكم كه براي مصالح فردي و اجتماعي خود ما تشريع شده است تأمين نمي گردد.

كساني كه در مراسم حج شركت مي ورزند يكي از بهترين و فراموش ناشدني ترين خاطره هاي معنوي آنان را اجتماع پرشكوه جماعت، و صف هاي طويل و منظم نماز جماعت مسجد الحرام در مكه يا مسجد النبي (صلي الله عليه وآله وسلم) در مدينه تشكيل مي دهد، هر وقت كه اين منظره ي باشكوه اسلامي و روحاني را به خاطر مي آورند، به ياد مجد و عظمت دوران صدر اسلام مي افتند، دوران شكوفائي و نورانيت اسلام، دوران توجه توأم با خلوص به خدا و مظاهر رحمت او. و اين منظره ي با عظمت در اثر به پا داشتن يكي از سنت هاي اصيل اسلامي كه با رونق و شكوه تمام برگزار مي شود به وجود مي آيد.

ولي... ولي هنگامي كه منظره نمازهاي دسته جمعي برخي از مساجد ما در يكي از مراكز علمي يا اماكن مقدسه ي زيارتي پيش چشم



[ صفحه 57]



انسان، مجسم مي گردد، با تعداد اندك و محدود، با شركت كنندگاني از طبقات خاص، جامعه، نه تنها اثر رواني شوق انگيزي را بوجود نمي آورد، بلكه گاهي موجب دوري و فرار نيز مي شود چون در صفهاي نماز جماعت علاوه بر اينكه از صدرنشينان اجتماع و قشرهاي مرفه جامعه چندان خبري نيست تازه حضور پيدا كنندگان معدود هم، گاهي در خود يك مسجد و معبد، به دسته هاي كوچك و كوچك تري تقسيم شده و از اكثريت مردم، اقليتهائي بوجود آورده اند كه هر كدام پشت سر يك امام مشغول تفرقه بازي و تفرقه افكني هستند! و زننده تر اينكه در مسجد واحد گاهي با ايجاد جدارهاي مصنوعي و حائلهاي غير حقيقي و محرابهاي چوبين مصنوعي، تعداد امكنه فرضي را بوجود مي آورند و يك منظره عجيب، و تشكيلات نامنظم پيش چشم تماشاگر ايجاد مي نمايند كه غالبا باعث دوري و دلزدگي از اين سنت اصيل و پرعظمت و پرشكوه و جلال اسلامي است كه يقينا مخالف آن روح وحدت و يگانگي است كه مورد انتظار از نماز جماعت و فلسفه ي وجودي آن را تشكيل مي دهد.

امامت و پيشوائي بر جماعت نمي تواند جزء كسب و حرفه قرار گيرد يا وسيله ارتزاق و معيشت باشد بلكه نماز جماعت و امامت بر آن، يك عمل محبوب و پسنديده اي است كه براي نشان دادن روح برادري و اتحاد و مساوات و برابري است كه براي رسيدگي به اوضاع



[ صفحه 58]



و احوال بيچارگان در ضمن انجام دستور نماز به پروردگار عالم صورت مي گيرد و امام راتب يا كسي كه داراي فضائل و كمالات معنوي بيشتر است فقط حق اولويت و شايستگي تقدم در اين امر را دارد. [1] .

امامت جماعت، خود جلوه اي از جلوه هاي رسالت و ولايت، و نمودي از نمودهاي حاكميت اسلام و ارزشهاي والاي آن مي باشد جا دارد امام جماعت تأمين كننده و برآورنده ي نيازهاي روحي و معنوي مردم و پاسخگوي علمي و عملي سوالات آنان بوده باشد.

آراستگي، شايستگي، علم و دانش و فضيلت، سخنوري سخنداني، دارا بودن به كمالات صوري و باطني از شرايط و امتيازات او خواهد بود آنچنان كه در نماز جمعه اين شرايط و خصوصيات به علاوه سخنوري و فصاحت امام جمعه و بلاغت قيد شده است.



[ صفحه 59]