از امام ششم (ع) روايت شده است كه پيامبر اكرم (صلي الله عليه وآله وسلم) تصميم گرفت خانه ها و منازل كساني كه (بدون عذر و بهانه) به نماز جماعت حاضر نمي شوند و نماز خود را در منازل به پا مي دارند، آتش بزنند...

مردي از همسايگان حضور آن بزرگوار شتافت و عرضه داشت من شب كوري دارم و نمي توانم بدون راهنما به مسجد برسم و كسي را نمي يابم كه مرا به آن هدايت كند، حضرت فرمودند اگر مي تواني تا مسجد طنابي بكش و به كمك آن خود را به جماعت برسان... [1] .

3- پيامبر اسلام (صلي الله عليه وآله وسلم) با همسايگان مسجد پيمان بسته بود كه حضور در نماز جماعت را ترك نكنند و درباره كساني كه عامدا و



[ صفحه 51]



بدون جهت نماز جماعت را ترك مي كنند. به علي (ع) مأموريت داده بود كه خانه هاي چنين افرادي را به سرشان ويران كند!» [2] .

با توجه به معاني و مضامين احاديث ديگر كه در اين باره صادر شده است كمال اهميت نماز دسته جمعي روشن مي گردد گرچه برخي از روايات باز روي شرايط و مقتضيات خاص اجتماعي و اعتقادي عصر رسول خدا (صلي الله عليه وآله وسلم) صادر گشته است و نمي توان هم اكنون به ظاهر آنها اكتفا و عمل نمود ولي در عين حال موقعيت و اهميت شايان توجه نماز جماعت را مي رساند و اثبات مي كند چه راز عظيمي در اين دستور اكيد اسلامي نهفته شده است كه پيامبر بزرگوار اسلامي (صلي الله عليه وآله وسلم) تا اين حد به اين عمل مستحبي اهميت مي داده است و شايد آن روز كيان و پايداري اسلام و مسلمين و دوام و بقاي آنان نيازمند برپائي نمازها به صورت جماعي و دسته جمعي بوده است و نوعي نمايش قدرت و حضور در صحنه ي دفاعي مسلمانان و كارزار تلقي مي شده است و اين نمازهاي جمعي هسته ي اوليه ديگر احكام و فرائض را تشكيل مي داد و اصولا فرائض اسلامي، آن چنان با مفاهيم اجتماعي و انساني آميخته شده اند كه تفكيك آنها از همديگر آسان نمي باشد وقتي نماز به صورت انفرادي انجام مي پذيرد تقريبا آن مفهوم اجتماعي و جنبه سازندگي عمومي خود را از كف مي دهد.

و از طرفي معاني و الفاظ سوره حمد كه در آغاز نماز، نيايش اصلي



[ صفحه 52]



را ترتيب مي دهد، عبارات اصلي و شاه بيتهاي آن بيشتر با كلماتي اداء مي شود كه غير از خود شخص نمازگزار را نيز شامل مي شود (متكلم مع الغير) مانند:

نعبد: ما عبادت مي كنيم.

نستعين:ما از تو استمداد مي كنيم.

«اهدنا الصراط المستقيم»: ما را به راه راست هدايت فرما

يا در پايان نماز

السلام عليكم: سلام، سلام بر همه ي شما باد!

اينگونه جملات و عبارات در نمازهاي دسته جمعي و جماعت مصداق واقعي و عيني را بهتري پيدا مي كند تا نمازهاي فردي و تك نفري.