نماز صبح
پس از وضو و آمادگي هاي قبلي ديگر، با دلي پاك، دور از هر گونه خودنمايي و تظاهر رو به قبله به نماز مي ايستيم و مي گوييم:
«الله اكبر.»
و سوره ي حمد را مي خوانيم:
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد لله رب العالمين. الرحمن الرحيم. مالك يوم الدين. اياك نعبد و اياك نستعين. اهدنا الصراط المستقيم. صراط الذين انعمت عليهم غير المغضوب عليهم و لا الضالين.
و يك سوره ي ديگر از قرآن، مثلا سوره ي توحيد:
بسم الله الرحمن الرحيم
قل هو الله احد. الله الصمد. لم يلد و لم يولد و لم يكن له
[ صفحه 121]
كفوا احد.
پس از آن در برابر عظمت الهي تا زانو خم مي شويم: «ركوع» مي كنيم؛ عظمت او را مي ستاييم و مثلا مي گوييم:
«سبحان ربي العظيم و بحمده.» يا:
«سبحان الله، سبحان الله، سبحان الله.»
سپس راست مي ايستيم و بعد در برابر خداي بالاتر از همه، به خاك مي افتيم. دو سر انگشت بزرگ (شست) پا، دو سر زانو و دو كف دست روي زمين، و پيشاني را بر خاك يا سنگ يا چوب يا حصير يا مانند آن مي نهيم: «سجده» مي كنيم؛ خداي برتر از همه را مي ستاييم و مثلا مي گوييم:
«سبحان ربي الاعلي و بحمده.» يا:
«سبحان الله، سبحان الله، سبحان الله.»
سپس سر از زمين برمي داريم و مي نشينيم. بار ديگر سجده مي كنيم. به ترتيبي كه گفتيم، پيشاني بر زمين مي گذاريم و مي گوييم:
«سبحان ربي الاعلي و بحمده.» يا:
«سبحان الله، سبحان الله، سبحان الله.»
پس از آن سر از زمين برمي داريم و مي نشينيم. تا اينجا يك ركعت از دو ركعت نماز صبح را انجام داده ايم. اينك براي ركعت دوم از جا برمي خيزيم و مي ايستيم. سوره ي حمد و يك سوره ي ديگر، مثلا سوره ي توحيد را مي خوانيم؛ سپس ركوع و دو سجده را به شرحي كه گفتيم به جا مي آوريم. سر از سجده ي دوم برمي داريم؛ مي نشينيم و مي گوييم:
[ صفحه 122]
«اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شريك له.»
بر اين حقيقت گواهم كه جز آفريدگار خدايي و براي او شريكي نيست.
«و اشهد ان محمدا عبده و رسوله.»
و بر اين حقيقت گواهم كه محمد (صلي الله عليه وآله وسلم) بنده و پيغمبر خداست.
«اللهم صل علي محمد و آل محمد».
بارالها! بر محمد و دودمان محمد درود فرست.
«السلام عليك ايها النبي و رحمة الله و بركاته.»
درود بر تو و رحمت و بركات خدا بر تو اي پيامبر.
«السلام علينا و علي عباد الله الصالحين.»
درود بر ما و بر بندگان شايسته كار خدا.
«السلام عليكم و رحمة الله و بركاته.»
درود بر شما و رحمت و بركات خدا بر شما. [1] .
نماز صبح به اين صورت تمام مي شود.
در اين قسمت آخر نماز، بار ديگر نمازگزار به يگانگي خدا اعتراف مي كند و همراه آن با صراحت مي گويد: محمد بنده ي خدا و پيغمبر خداست. و بر او و دودمانش و بندگان نيكوكار خدا درود مي فرستد.
مسلمانان هر روز حداقل نه بار اين جمله را - كه محمد بنده ي خدا است - تكرار مي كنند تا هرگز چون مسيحيان دچار انحراف نشوند و محمد را از حد بندگي به حد خدايي، يا نيمه خدايي، يا فرزند خدا بودن، بالا نبرند. آنان بر پيغمبر، پيشواي بزرگ اسلام، بر دودمان پاك او، و بر بندگان نيكوكار
[ صفحه 123]
خدا سلام مي گويند و درود مي فرستند و اعلام مي دارند كه مسلمان در هر نقطه ي دنيا كه باشد عضوي از امت اسلام و با همه ي مسلمانان و بندگان نيكوكار خدا همبستگي دارد. اين همبستگي آنقدر ريشه دار و گسترده است كه هر مسلمان، حتي در موقعي كه تنها به نماز ايستاده، خود را در جمع مسلمانان ديگر مي يابد؛ گويي همه ي آنها هميشه باهم اند. بدين جهت در پايان نماز به همه ي آنها سلام مي گويد آن هم به صورت خطاب، يعني گفت وگوي حضوري و با اين عبارت كه:
«السلام عليكم و رحمة الله و بركاته.»
درود خدا و رحمت و بركات او بر «شما» باد.
پاورقي
[1] اين قسمت از نماز «تشهد» و «سلام» ناميده مي شود. در «سلام» نماز مي توان به سلام سوم، يعني: السلام عليكم و رحمة الله و بركاته، اكتفا كرد.