در بيان سر اجمالي نماز اهل معرفت


چنانچه واضح است، نماز مركب است به حسب صورت ملكي آن، از اوضاع و هيئات و اذكار و قرائت و ادعيه؛ گرچه به حسب حقيقت و صورت ملكوتيه، داراي وحدت و بساطت است؛ و هرچه به افق كمال نزديكتر شود وحدتش كاملتر شود، تا منتهي به غايت كمال شود كه حصول قيامت كبراي آن است. و پس از اين، اشاره اي به اين مطلب مي نماييم، انشاءالله. و وحدت صور ملكيه تابع وحدت صور ملكوتيه غيبيه است، چنانچه در محل خود مقرر است. و حصول وحدت تامه صور ملكيه به فناي آنها در باطن ملكوت است،



[ صفحه 14]



كه از آن تعبير به قيامت صغري شود.

و از براي هر يك از اوضاع و اذكار به طور تفصيل اسراري است كه ما پس از اين، انشاء الله، به قدر ميسور و مقتضي بيان بعضي از آن را خواهيم نمود. و در اين مقام به سر اجمالي نماز اهل معرفت و اهل الله قناعت مي كنيم؛ و آن عبارت از حصول معراج حقيقي و قرب معنوي و وصول به مقام فناي ذاتي است كه در اوضاع به سجده ي ثانيه، كه فناي از فنا است، و در اذكار به «اياك نعبد» كه مخاطبه ي حضوريه است، حاصل شود؛ چنانچه برداشتن سر از سجده تا سلام، كه علامت ملاقات حضار و مراجعت از سفر است، رجوع به كثرت است ولي با سلامت از حجب كثرات و بقاي به حق؛ و در اذكار «اهدنا الصراط المستقيم» رجوع به خود و حصول صحو بعد المحو است؛ و با اتمام ركعت، كه حقيقت صلوات است، سفر تمام مي شود.

و ببايد دانست كه اصل صلوات يك ركعت است، و بقيه ي ركعات، از فرايض و نوافل، براي اتمام همان يك ركعت است چنانچه در حديث شريف وارد است:

روي الشيخ العاملي رحمه الله في الوسائل، عن عيون الاخبار و العلل، باسناده عن الرضا عليه السلام، قال: انما جعل اصل الصلوة ركعتين و زيد علي بعضها ركعة و علي بعضها ركعتان و لم يزد علي بعضها شي ء، لان اصل الصلوة انما هي ركعة واحدة، لان اصل العدد واحد، فاذا نقصت من واحد فليست هي صلوة. فعلم الله عزوجل ان العباد لا يؤدون تلك الركعة الواحدة التي لا صلوة اقل منها بكمالها و تمامها و الاقبال اليها، فقرن اليها ركعة اخري ليتم بالثانية ما نقص من الأولي؛ ففرض الله، عزوجل، اصل الصلوة ركعتين. ثم علم رسول الله، صلي الله عليه و آله، ان العباد لا يؤدون هاتين الركعتين بتمام ما امروا به و كماله، فضم الي الظهر و العصر و العشاء الأخرة ركعتين ركعتين ليكون فيها تمام الركعتين الاولتين... الحديث. [1] .



[ صفحه 15]




پاورقي

[1] «شيخ حر عاملي رحمهالله در كتاب وسائل به نقل از كتاب عيون اخبار الرضا، و كتاب علل الشرائع به اسناد خود از امام رضا عليه السلام روايت كرده كه فرمود: همانا اصل نماز دو ركعت مقرر گرديد؛ و بر بعضي يك ركعت و بر بعضي ديگر دو ركعت افزوده شد و بر بعض ديگر هيچ افزوده نشد؛ بدان جهت كه اصل نماز فقط يك ركعت است، زيرا اصل عدد يك است (با تحقق يك فرد از هر چيز، طبيعت آن متحقق مي شود) پس اگر نمازي از يك ركعت كم تر بشود نماز نيست. پس (چون) خداي عزوجل مي دانست كه بندگان همين يك ركعت را، كه كم تر از آن نمازي نيست، به نحو كامل و تام به جاي نياورده و بدان رو نمي آورند، يك ركعت ديگر به آن منضم كرد تا نقصان ركعت اول با به جا آوردن ركعت دوم (جبران و) تمام شود؛ از اين رو خداوند عزوجل اصل نماز را دو ركعت واجب كرد. آنگاه رسول اكرم صلي الله عليه و آله دانست كه بندگان خدا همين دو ركعت را به طور كامل و توأم با همه ي آنچه بدان امر شده اند به جاي نمي آورند، پس به هر يك از نماز ظهر و عصر و عشاء دو ركعت افزود تا با به جا آوردن دو ركعت آخر، دو ركعت اول بتمامه انجام شده باشند.» حديث ادامه دارد. عيون اخبار الرضا، ج 2، ص 107، باب 34، حديث 1. وسائل الشيعة، ج 3، ص 38، «كتاب الصلوة»، «ابواب اعداد الفرائض و نوافلها»، باب 13، حديث 22.


بازگشت