بعد از نهضت بزرگ عاشورا، نهضت هاي اسلامي متعددي شكل گرفت كه همه اين نهضت ها از نهضت بزرگي كه به وسيله قافله سالار شهيدان شكل گرفته بود سرچشمه مي گرفتند. ولي مهم تر از هر چيز اين بود كه همه يا لااقل تعداد زيادي از آن ها همان هدف امام حسين عليه السلام را دنبال مي كردند. يعني در همان راه راست و روشن الهي و معنوي حركت مي كردند.

در اين نهضت ها نيز مانند نهضت پيروز عاشورا، كساني كه بر عليه باطل مي جنگيدند و براي برپاداشتن ارزش هاي الهي قيام كرده بودند به خاك و خون كشيده شدند و به ظاهر شكست خوردند اما اين پيروزي كه دشمنان آن ها فكر مي كردند به آن رسيده اند تنها يك پيروزي ظاهري و كم ارزش بود چرا كه اين نهضت ها در هر حال به اهداف و آرمان هاي بلند خود مي رسيدند. و همين آرمان هاي والاي الهي آن ها بود كه كام طاغوت هاي زمان خود را زهرآگين و روزگار و زندگي آنان را حتي در سايه قدرت هاي جهنمي شان تباه كرد.

اگر دشمنان و مستكبران، از قدرت هاي زيادي از جمله: تجهيزات فراوان، اسلحه، نيروي انساني زياد و... برخوردار بودند، اين ها قدرتي بالاتر از تمامي اين تجهيزات داشتند كه مافوق همه قدرت هاي مادي بود و آن نيروي ايمان و تقوا بود كه به تنهايي بر همه قدرت هاي دشمنان فائق مي آمد.

از آن جايي كه نماز، تنها حركاتي ظاهري و فيزيكي نيست و در واقع نماز عين ايمان است، در اين فصل نقش ايمان (نماز) در نهضت ها بررسي مي شود:

«دليل محكم براي اين كه نماز همان ايمان است اين است كه بعد از حدود 15 سال كه مردم به سوي بيت المقدس نماز مي خواندند و ديدند (به دلائلي كه در سوره بقره است) قبله به سوي كعبه تغيير كرد سؤالي براي مسلمان پيش آمد كه نمازهاي قبلي ما چه حكمي دارد؟ اين مسئله فقهي را از پيامبر پرسيدند. آيه نازل شد كه نمازهاي قبلي شما صحيح است و خداوند پاداش نمازهاي شما را ضايع نمي كند لكن آيه اي كه نازل شد اين بود «و ما كان الله ليضيع ايمانكم» خداوند ايمان شما را ضايع نمي كند. به جاي اين كه بگويد نمازهايتان از بين نرفته و صحيح است، مي فرمايد ايمانتان ضايع نشده كه اين تعبير نشان دهنده آن است كه نماز يعني ايمان. [1] .