همان طور كه هر حكمي از احكام و هر دستوري از دستورات اسلام بدون علت و فلسفه نيست، نماز هم يكي از دستورات اسلام و فلسفه هايي دارد.

آيات و روايات، فلسفه هاي مهم ديني، اجتماعي، فردي، دنيايي و آخرتي را براي نماز بيان كرده اند:

قرآن مجيد، براي نماز فلسفه هاي مهمي بيان كرده است و يكي از آن ها اين است كه مي فرمايد:

«ان الصلوة تنهي عن الفحشاء و المنكر»

(نماز را برپا دار) «زيرا نماز، انسان را از زشتي ها، فحشا و منكرها باز مي دارد». [1] .



در كتان حق بخوان تنهي الصلوة

للمصلين من جميع المنكرات



آري، طبيعت نماز از آن جا كه انسان را به ياد نيرومندترين عامل بازدارنده، يعني، اعتقاد به مبدا و معاد مي اندازد، داراي اثر بازدارنده از فحشا و زشتي هاست.



[ صفحه 57]



هنگامي كه انسان كه به نماز مي ايستد و تكبيرالاحرام مي گويد، بايد خدا را شاهد و ناظر مي بيند و او را از همه چيز برتر و بالاتر شمرد و بدون شك در قلب و روحش، جنبشي به سوي حق و حركتي به سوي پاكي و جهشي به سوي تقوا پيدا شود.

هنگامي كه انسان آماده مقدمات نماز شد، خود را شستشو مي دهد، پاك و پاكيزه مي كند، از استفاده ي غصب دوري مي كند، از حرام خوردن و حرام پوشيدن و نگاه كردن به حرام پرهيز مي نمايد و خود را آماده ي رفتن به بارگاه دوست مي نمايد.

همه ي اين امور تأثير بازدارندگي در برابر خطر فحشاء و زشتي ها را دارد.

نماز حقيقي آن نمازي است كه وقتي نمازگزار آن را انجام داد، ديگر دنبال گناه و معصيت نمي رود و همان، باعث جلوگيري از فحشاء و زشتي ها مي شود.



اي مسلمان زاده بعد از هر اذان

ركعتي تنهي عن الفحشاء بخوان



گر نمازت ناهي از منكر شود

از اذانت گوش شيطان كر شود



براي پي بردن و دقت نمودن بيشتر در فلسفه ي نماز، به ذكر چند روايت، كه در اين باره وارد شده است مي پردازيم:

1- پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله فرمود: كسي كه نمازش او را از فحشاء و منكر باز ندارد، هيچ بهره اي از آن نبرده است جز دوري از خدا. (و رحمت او) [2] .

2- نيز فرمود: كسي كه اطاعت از فرمان نماز نكند، نمازش نماز



[ صفحه 58]



نيست. اطاعت از نماز آن است كه نهي آن را از فحشاء و منكر به كار بندد. [3] .

3- به آن حضرت عرض كردند: يا رسول الله! فلان شخص در روزها نماز مي خواند و شب ها دزدي مي كند. آن حضرت فرمود: بالاخره روزي خواهد آمد كه همان نماز او را از دزدي منع كند. [4] .

اثرگزاري نماز، به قدري اهميت دارد كه در بعضي از روايت هاي اسلامي به عنوان معيار سنجش نماز مقبول و غير مقبول از آن ياد شده است.

چنان كه امام صادق عليه السلام درباره ي آن فرمود: كسي كه دوست دارد ببيند آيا نمازش مقبول درگاه الهي شده است يا نه، بايد ببيند آيا نماز، او را از زشتي ها و منكرها بازداشته يا نه. به همان مقدار كه باز داشته نمازش قبول است.