ما در هر نماز، دو بار سوره ي حمد را مي خوانيم. اين سوره ي مباركه به ما مي آموزد كه چگونه با خدا نيايش كنيم. و اين امر ضرورتا ايجاب مي كند كه انسان به هر صورتي شده، بايد ترجمه و تفسير آن را ياد بگيرد و چندان مشكل هم نيست. فراگيري هفت آيه و جمله هاي كوتاه براي همه آسان است.

اينك بررسي يك آيه ي كريمه:

لا تقربوا الصلوة و انتم سكاري: يعني به نماز نايستيد، در حالي كه مست هستيد؛ چرا كه بدانيد چه مي گوييد. [1] .

تحريم «شراب» در صدر اسلام، به صورت تدريجي، طي چند مرحله، با نزول آياتي انجام گرفته است. آيه مذكور به دومين مرحله ي تحريم شراب مربوط مي شود. در اين جا سبب منع نماز فرد مست، اين است كه او جمله هايي را بدون آن كه



[ صفحه 75]



دركي از آنها داشته باشد، بر زبان جاري مي كند.

حال فرض كنيد، دو نفر به نماز ايستاده اند كه اولي مست است و به طور طبيعي نمي داند چه مي گويد، و دومي مست نيست؛ اما با مفاهيم جمله هاي نماز آشنا نيست. پس او هم نمي داند كه چه مي گويد!

در اين جا، هم اولي كه مست است، دركي از آنچه مي گويد، ندارد و هم دومي كه فهمي از اداي جمله هاي خود ندارد. پس چه فرقي ميان آنان است؟

از اين رو، مي توان از اين آيه نتيجه گرفت كه بر هر مسلماني واجب است، مقدمات يادگيري تفسير نماز را فراهم كند. «ما نمي گوييم كساني كه تفسير نماز را نمي دانند، نمازشان باطل است، اما زيبا هم نيست.» به هر صورت، پيام آيه را نمي توان ناديده گرفت. از اين رو، با تفسير آيه هاي سوره ي مباركه ي حمد به عنوان يادگيري آن آشنا مي شويم تا با توجه به مفاهيم عاليه ي آن، نماز بخوانيم.

آيات اين سوره با جمله ي «بسم الله الرحمن الرحيم» هفت آيه است. نام ديگر آن، «سبع مثاني» است. «سبع» به اين مناسبت كه هفت آيه دارد و «مثاني، دوتايي» به اين دليل كه در هر نماز، دو بار خوانده مي شود. يا به خاطر اين كه اين سوره، دو بار نازل شده است؛ يك بار در مكه مكرمه و بار ديگر در مدينه ي منوره.



[ صفحه 76]



سوره ي حمد به نوعي، فهرست قرآن مجيد مي باشد، از اين رو، «فاتحة الكتاب» و «ام الكتاب» نام گرفته است. اين سوره تا جمله ي «مالك يوم الدين» بيانگر «توحيد نظري» است؛ يعني معرفت و شناخت خدا و صفات او است و از جمله ي «اياك نعبد» تا آخر سوره، بيانگر توحيد عملي است كه سخن از عبوديت و بندگي خالص براي خداوند است.



[ صفحه 77]