راستي چگونه نمازي دل انگيز و سازنده و با روح و محتوا بخوانيم؟ و چه كنيم كه موفق به حال و حضور در نماز باشيم؟ و چسان از راز و نياز با آن خداي بنده نواز و مهر آفرين لذت ببريم و با او عشق بورزيم؟

پاسخ

نماز و نيايش از چند بخش تشكيل مي گردد:

1. پيش نيازها يا مقدمات درستي نماز و پيش شرط هاي كمال و پذيرفته شدن آن در بارگاه خدا؛

2. اركان و واجبات نماز و نيايش؛

3. شكل و قالب نماز؛

4. محتوا و مفاهيم بلند نماز؛



[ صفحه 192]



5. روح و جان نماز.

به باور ما، نمازگزار هر چه بكوشد تا در بخش هاي يك تا چهار نماز بيشتر دل بدهد و دقت كند تا آنها را كامل تر و زيبنده تر فراهم آورد، بهتر به آخرين مرحله ي نماز و نيايش - كه روح و جان و مغز آن است - اوج مي گيرد و بيشتر موفق مي شود تا به نمازي عاشقانه و عارفانه و خالصانه و دل انگيز و با روح و محتوا برسد.

با اين بيان بايد نخست پيش شرط هاي صحت و درستي نماز و نيز قبولي و كمال آن را از جهت مثبت و منفي رعايت كنيم. [1] .

آن گاه اركان و واجبات نماز و نيايش و آداب مربوط به قبله، مكان و زمان و ترتيب و مقررات نماز و لباس و غذاي نمازگزار را فراگيريم و به آنها دل بسپاريم.

سپس واژه ها را دقيق و درست بخوانيم و بچينيم و شكل و قالب نماز را هر چه زيباتر و وزين تر و سرشار از ادب سازيم؛

از پي آن بايد به محتوا و مفهوم و پيام و درس هر واژه اي نيك انديشيد، تا از آغاز تا پايان، با نماز همراه باشيم و بدانيم در حضور خداييم و با او سخن مي گوييم و...، نه با نيت و تكبير در پي كار خود برويم و با سلام نماز به خود بياييم.



[ صفحه 193]



و سرانجام هم روانشناسانه به خود بگوييم و تلقين نماييم كه روح نماز و جان آن، وقتي به جان ما مي دمد و مي رسد كه جان را پالايش و بهداشتي ساخته و به زيور دادگري و انصاف و وجدان و اخلاق و معنويت آراسته و عطرآگين سازيم.

و پس از اين همه بايد پذيرفت كه خواسته اي با اين عظمت، آرزويي به اين بزرگي و شاهكاري به اين سترگي و هدفي به اين والايي، اهتمامي پي گير و تمريني جدي و طلبي خستگي ناپذير و هماره مي خواهد.

كوتاه سخن آنكه بايد در پيش نيازها و پيش شرطها جدي تر باشيم. به روايات رسيده بنگريد كه چگونه غذاي حرام، ستم و بيدادگري، بد اخلاقي در قلمرو خانه و خانواده و گستره ي جامعه، عدم رعايت حقوق بشر و نقض آن، غيبت و تهمت و تحقير و اهانت و مردم آزاري و تحميل برتري خود حتي در امامت جماعت به ديگران تا چه رسد به تحميل خود و يافته هاي خود در سياست و قضاوت و مديريت جامعه به مردم و تصرف در مال و جان و امنيت ملي آنان بدون خواست و خشنودي و رأي آزادانه و آگاهانه و عادلانه و با رقابت درست و معيارهاي جهاني؛ همه ي اين ها آفت ها و آسيب هاي نماز و نيايش با روح و جان و با مغز و محتواست و اجازه نمي دهد تا انسان از پوسته و قالب نماز به روح و مغز آن راه يابد، تا چه رسد كه بتواند به نمازي عاشقانه و خالصانه اوج گيرد.

آري، بايد دانست و آموخت كه نماز، تنها بر زبان آوردن واژه هايي چند و انجام حركاتي موزون و معلوم نيست، و آن همه بركت و آثار



[ صفحه 194]



شگرف، نه در امواج صوتي و حركات بدني بدون روح و جان است، نه، بلكه بايد به اين دو - كه جسم و كالبد نماز است - ياد خدا و حضور قلب و خشوع در برابر حق و عدالت دميده شود، وگرنه از نماز بي حضور و فاقد ياد خدا و رعايت حرمت و حقوق خدا و بندگان او يا آن كالبد بي روح، نبايد انتظار اثر و معجزه اي در پاك انديشي و پاك منشي و پاك رفتاري و مديريت و سياست آزادمنشانه و بشردوستانه داشت.