امام باقر در مورد اهميت نماز و نيايش و نقش اصلاحگر و سازنده ي رابطه ي شكوفاي انسان با خدا چنين فرمود:

«اول ما يحاسب به العبد الصلاة، فان قبلت قبل ما سواها؛» [1] .

نخستين چيزي كه بنده ي خدا در روز رستاخيز درباره ي آن مورد محاسبه قرار مي گيرد، نماز است. پس اگر نماز او مورد پسند قرار گرفت، ديگر كارهايش پذيرفته مي شود.

چرا كه نماز رمز ارتباط با خداست، و دين آسماني و آيين سازنده، بدون ارتباط آگاهانه و عاشقانه و مسئولانه با خدا نشايد؛ به همين جهت هم در روايت است كه «الصلاة لا تترك بحال؛» نماز نبايد در هيچ حال و شرايطي رها گردد و انسان از خدا بگسلد و ببرد؛ نه در صلح و آشتي و نه در ميدان مبارزه و دفاع؛ نه در عروسي و نه در سوگ؛ نه در سلامت و نه در بيماري و در اطاق جراحي؛ نه در سفر هوايي و دريايي و زميني و نه در شهر و خانه ي خود؛ حتي اگر به هيچ عنوان نشد، خداي را ياد كن و هر چه از نماز و نيايش برايت ممكن است، همان را بر زبان و دل بياور، گرچه نشسته و يا خوابيده و با اشاره ي به نشان ركوع و سجود و... باشد.

و نيز از آن حضرت آورده اند كه در قالب مثالي زيبا فرمود:

«الصلاة عمود الدين، مثلها كمثل عمود الفسطاط، اذا ثبت العمود، ثبتت الأوتاد و الأطناب، و اذا مال العمود و انكسر لم يثبت و تد



[ صفحه 138]



و لا طناب؛» [2] .

نماز واقعي، ستون دين است و وصف و نقش آن، همانند ستون خيمه است كه هر گاه ستون خيمه اي ثابت و استوار گردد، طناب ها و ميخ ها و پرده هاي آن، ثابت خواهد ماند، اما اگر ستون خيمه اي دستخوش انحراف و شكستگي گردد، ديگر نه ميخي استوار مي ماند و نه طناب و پرده اي.

نيز در بيان ره آورد نماز و نيايش فرمود:

«كل عين باكية يوم القيامة، غير ثلاث: عين سهرت في سبيل الله، و عين فاضت من خشية الله، و عين غضت عن محارم الله؛ [3] .

همه ي چشم ها در روز رستاخيز اشكبارند، جز اين سه چشم:

الف. چشمي كه در راه خدا بيداري كشد و براي خودسازي و خودشكوفايي، شب را به نماز و نيايش و شب زنده داري بگذراند.

ب. چشمي كه از ترس خدا، اشك بريزد و به گناه باز نشود.

ج. چشمي كه از نافرماني خدا بسته شود، و دنبال حرام نباشد.