ب. افزون بر اين، تعبير زيباي آن حضرت در مورد نماز و نيايش بيانگر يك حقيقت بزرگ تربيتي و عرفاني است، چرا كه همان سان كه با چشم سر مي توان مظاهر زيباي آفرينش و پديده هاي گوناگون و شگفت انگيز آن را ديد و به حقيقت راه يافت، به وسيله ي نماز و نيايش ناب نيز مي توان به جهان معنا روي آورد و در جستجوي معشوق و محبوب، روح را به پرواز در آورد و سفرهاي معنوي نمود.

و نيز آن پيشواي توحيد و پروا در سخن و منش زيباي خود، نماز و نيايش را به عنوان محبوب ترين كارها مي نگريست و مي فرمود:

«أحب الأعمال الي الله الصلوة لوقتها،

ثم بر الوالدين، ثم الجهاد في سبيل الله؛» [1] .

محبوب ترين و ارزشمندترين كارها در پيشگاه خدا، اين سه كار است:

1. نماز و نيايش به هنگامه ي فرارسيدن زمان و فرصت آن،

2. آن گاه نيكي نمودن به پدر و مادر،

3. سپس تلاش در راه خداپسندانه.

جالب است كه پيامبر در اين بيان ارزشمندش، نماز و نيايش ناب و عارفانه را پيش از رعايت حقوق و حرمت پدر و مادر، و پيش از تلاش و كوشش در راه خدا و كارهاي خداپسندانه بيان مي كند، كه به



[ صفحه 108]



باور ما نشانگر موقعيت والا و جايگاه پرفراز نماز و نيايش و نقش سازنده ي رابطه ي دوستانه با سرچشمه ي هستي است.

چرا كه تلاش و فداكاري در راه خدا با آن همه ي عظمت و نقش در زندگي بشر، و نيز پدر و مادر با آن جايگاه بلندي كه دارند، و آموزه هاي ديني، رضايت خدا را در گرو رضايت آنان مي داند، بايد نماز از نظر موقعيت و جايگاه تا چه اندازه مهم تر و برتر باشد، كه در سخن فرزانه ترين پيامبران خدا پيش از آن دو قرار گيرد؟