در قرآن شريف با مصاحبه اي انديشاننده يا داستاني تكان دهنده رو به رو مي گرديم، كه بهشتيان و دوزخيان، پس از قرار گرفتن در جايگاه خود در بهشت و دوزخ، با هم مصاحبه اي ترتيب مي دهند و از راهي دور - كه بسيار نزديك مي نمايد - به گفت و شنود مي پردازند كه سخت تفكرانگيز و درس آموز است.

در اين مصاحبه چنين آمده است: هنگامي كه بهشتيان نيك بخت در ميان بوستان هاي زيبا و پرنعمت بهشت قرار مي گيرند، و دوزخيان نگون بخت در اعماق آتش شعله ور دوزخ گرفتار مي شوند،



[ صفحه 74]



به قدرت و حكمت خدا، گويي از دور، فضا و شرايط همديگر را مي بينند؛ به همين جهت، بهشتيان مي كوشند تا مصاحبه اي با دوزخيان ترتيب دهند و در مورد سرنوشت سياه گناهكاران و بيداد پيشگان پرس و جو كنند و از راز نگون ساري آنان به آتش دوزخ، حقيقت را از زبان خود آنان بشنوند.

پس از ايجاد ارتباط صوتي و تصويري بسيار گويا و روشن با آنان و اعلام آشنايي و سابقه ي دوستي با هم در زندگي دنيا، در نخستين پرسش خود از آنان مي پرسند كه:

«ما سلككم في سقر -» [1] .

چه چيز و چه عاملي شما را در آتش شعله ور دوزخ و آن شرايط و فضاي دهشتناك درآورد؟

دوزخيان نگون بخت از پرده ي دل آهي سوزان مي كشند و در پاسخ آنان مي گويند:

«قالوا لم نك من المصلين -

و لم نك نطعم المسكين -

و كنا نخوض مع الخائضين -

و كنا نكذب بيوم الدين -



[ صفحه 75]



حتي أتانا اليقين -

فما تنفعهم شفاعة الشافعين -

فما لهم عن التذكرة معرضين -» [2] .

ما، از نمازگزاران راستين نبوديم،

و بينوايان را غذا نمي داديم،

و با ياوه گويان ياوه مي گفتيم،

و روز پاداش را دروغ مي شمرديم،

تا آن گاه كه مرگ ما در رسيد...