در منطق روشنگر قرآن و آموزگاران راستين آن، اثر پالاينده و نقش سازنده و اصلاحي نماز و نيايش، به همان ميزان روح و معنويت نماز و رعايت شرايط و پيش نيازهاي آن از سوي نمازگزار است؛ به همين جهت هر نمازي همان اندازه در رشد معنوي و بهبود اخلاقي انسان اثر مطلوب مي نهد كه نمازگزار در رعايت مقدمات و شرايط درست بودن نماز و داشتن عرفان و اخلاص و روح و مغز براي آن بكوشد.

اين حقيقت به گونه اي دقيق است كه فرد و خانواده و جامعه و مديريت نمازگزار مي تواند با مطالعه ي انديشه و منش و روش و رفتار خود و برنامه ريزي و سياست و نگرش بر آمار آسيب هاي گوناگون اجتماعي و كج خلقي هاي سياسي و ناهنجاريهاي قضايي و خدشه دار شدن امنيت جان و مال و آزادي شهروندان و نقض حقوق و كرامت بشر در ميان آنها يا بهبود آن، دريابد كه نماز و نيايش آنها داراي روح و جان و مغز و معنويت و در نتيجه اثر تربيتي و اصلاحي است يا تنها آداب و رسوم و قالب و ظاهري و تحميلي است و فاقد روح و مغز و معنا؟

آيا شرايطي فراهم آورده اند كه نماز و نيايش آنها در ميدانهاي گوناگون زندگي شان اثر تربيتي و اخلاقي و انساني نهد و در بارگاه خدا پذيرفته گردد يا نه؟

امام صادق در اين مورد فرمود:

«من أحب أن يعلم أقبلت صلوته أم لم تقبل فلينظر هل منعت صلوته



[ صفحه 35]



عن الفحشاء و المنكر؟ فبقدر ما منعته قبلت منه؛» [1] .

كسي كه دوست دارد بداند آيا نماز و نيايش او پذيرفته است يا نه؟ بايد نيك بنگرد كه آن نماز او را از زشتي و گناه بازداشته است يا نه؟ به همان اندازه اي كه نمازش او را از گناه و زشتي باز داشته و به خدا نزديك كرده است، همان اندازه پذيرفته ي بارگاه خداست.