برنامه ي شبانه روزي
يكي از برنامه هاي شبانه روزي عبادي و عملي و سازنده ي دين- كه در اصلاح انديشه و منش و رفتار فرد و پالايش خانواده و جامعه و بهسازي و بهروزي مديريت آن، نقش سرنوشت سازي دارد- برنامه ي زندگي بخش نماز و نيايش و فرهنگ مترقي و زلال و جاري آن است.
نماز و نيايش، تنها يك كار فردي و يك عبادت شخصي و يك برنامه ي معنوي شبانه روزي براي انسان كمال جو و پاك منش نيست؛ بلكه با وجود جنبه هاي گوناگون فردي و شخصي آن، در واژه واژه اش روح توحيدگرايي و دادگستري، دگر دوستي و مردمخواهي، تعاون و همكاري عادلانه و همدلي و همراهي مترقي و مشاركت ملي و فراملي براي سازندگي اجتماع و اقتصاد و فرهنگ و هنر و برازندگي اين جهان و آن جهان موج مي زند، و در ابعاد گوناگون زندگي جامعه و مديريت آزادمنش آن، نقش معجزه آسا و حياتي دارد.
نماز راستين و ناب و با شرايط كامل، در انگيزش نمازگزار به رعايت حقوق پدر و مادر،
به رعايت حقوق همسر،
به رعايت حقوق فرزند،
به رعايت حقوق زن و كودك،
به رعايت حقوق همسايه ي دور و نزديك،
به رعايت حقوق زنداني و اسير،
به رعايت حقوق مخالف و منتقد،
به رعايت حقوق بيگانه و دشمن،
[ صفحه 14]
به رعايت حقوق بشر از هر رنگ و نژاد و انديشه و مذهبي، به ويژه مردم محروم و آسيب پذير، نقش شگفت انگيزي دارد؛ همچنانكه در رابطه ي انسان با خدا،
رابطه ي انسان با خويشتن،
رابطه ي انسان با نوع،
رابطه ي انسان با ديگر پديده ها و نعمت هاي خدا،
رابطه ي انسان با بهداشت جسم و جان،
در مبارزه ي انسان با هر گونه پليدي و پلشتي فردي، خانوادگي، اجتماعي، اقتصادي، سياسي، فرهنگي و اخلاقي، داراي نقش آفريننده اي است؛ درست همان سان كه در ايجاد روح همكاري و همدلي و در انگيزش روح برادري و برابري در ميان خانواده ي بزرگ بشري، داراي نقش سازنده و برازنده اي است.
كوتاه سخن در وصف نماز و نيايش و نقش سازنده و حياتي آن، اين كه اين برنامه ي مترقي عبادي، در تمام شئون زندگي فرد خداجو و جامعه ي دين باور و دين مدار - به مفهوم حقيقي آن- ساري و جاري و اوج بخش و بازدارنده ي از استبداد و انحصار و تحميل و فريب است.
درست به همين جهت است كه قرآن از نماز و نيايش يا ياد بزرگ خدا به عنوان يك فرهنگ بزرگ و شكوفا براي اصلاح فرد و جامعه و مديريت و مهندسي اجتماع و سياست تعبير مي نمايد و مي فرمايد:
«و اقم الصلاة ان الصلاة تنهي عن الفحشاء و المنكر و لذكر الله اكبر و الله
[ صفحه 15]
يعلم ما تصنعون-» [1] .
و نماز را به پادار، چرا كه نماز از كارهاي زشت و ناپسند باز مي دارد و بي ترديد ياد خدا، برتر و بزرگ تر است؛ و خدا آنچه را انجام مي دهيد مي داند.
پاورقي
[1] عنكبوت / آيه ي 45.