اهميت نماز در آيينه روايات
اهميت نماز در اسلام به قدري است كه بر هيچ يك از احكام عبادي به اندازه نماز تأكيد و سفارش نشده است و شايد هم هيچ حديث و روايتي از احاديث و روايات وارده در اسلام تكان دهنده تر از احاديث نماز نقل و روايت نشده باشد.
نماز در مكتب وحي اهم عبادات و از مهمترين فرايض ديني بشمار مي رود. در روايات چنين آمده است:
«الصلوة ميزان»
نماز وسيله اي است براي آزمايش و سنجش انسانها.
«اول ما يحاسب به العبد الصلوة».
نماز از اولين سؤالاتي است كه در قيامت از انسانها
[ صفحه 30]
مي نمايند.
«الصلاه قربان كل تقي»
نماز بهترين وسيله تقرب اشخاص با تقوي است (در پيشگاه پروردگار)
«بلاخرة للشيطان»
نماز بهترين وسيله براي نابودي و به خشم آوردن شيطان است.
«و هو آخر وصايا الانبياء»
نماز آخرين وصيت و سفارش پيامبران است. [1] .
همچنين امام علي (ع) فرمود:
نماز قلعه و دژ محكمي است كه نمازگزار را از حملات شيطان نگاه مي دارد.
(غرر الحكم، ص 59)
و نيز امام علي (ع) فرمود:
اگر نمازگزار بداند كه چقدر از رحمت (خداوند) او را فراگرفته است، سرش را از سجده برندارد.
(غرر الحكم، ص 261)
و باز فرمود:
از خداي درباره نماز بهراسيد، زيرا كه آن، ستون دين شما است.
(نهج البلاغه، نامه ي 47)
پيامبر گرامي اسلام (ص) فرمود:
به راستي هرگاه مسلمان وضو گيرد و نمازهاي پنجگانه را بخواند، گناهانش فروريزد، چنانكه برگ از درخت بريزد.
(المجازات النبويه، ص 315)
[ صفحه 31]
و رسول خدا (ص) فرمود:
اولين چيزي كه خداوند بر امت من واجب كرد، نمازهاي پنجگانه است و اولين عملي كه از آنان بالا برده مي شود و از آنان سؤال مي شود، همان نماز است.
(كنز العمال، ج 7)
و باز حضرت فرمود:
هر كس دوست دارد بداند نمازش قبول شده يا نه، ببيند كه آيا نمازش او را از گناه و زشتي باز داشته يا نه؟ پس هر قدر كه نمازش او را از گناه باز داشته به همان اندازه نمازش قبول شده است.
(بحارالانوار، ج 82، ص 198)
و نيز حضرت فرمود:
به راستي شفاعت ما نمي رسد به كسي كه نماز را سبك شمارد.
(امالي، ص 391)
و رسول خدا (ص) فرمود:
پس از شناخت خداوند چيزي را بالاتر و مهمتر از نماز نمي دانم.
(حي علي الصلاح، ص 18)
و بالاخره حضرت مهدي (عج) فرمود:
هيچ چيزي مانند نماز بيني شيطان را به خاك نمي مالد.
(بحارالانوار، ج 53، ص 53)
ائمه هدي آن اندازه تأكيد كه نسبت به نماز مي نمودند، (حتي در بستر مرگ) شايد به هيچ يك از احكام ديني اين اندازه اهميت و شدت عمل نشان نمي دادند. لذا ما در اين قسمت از بحث پيرامون
[ صفحه 32]
نماز، براي رعايت اختصار ذيلا به ذكر چند نمونه از احاديثي كه درباره اهميت نماز و سبك شمردن و ترك نماز وارد شده است اكتفا مي كنيم، باشد تا بلكه اين احاديث زنگ هشداري شود، براي غافلين و كاهلين از نماز.
و به قدري آيات قرآن و احاديث و روايات بر اقامه نماز تأكيد مي نمايند كه انسان همه راهها و عذرها و توجيه ها را به روي خود بسته مي بيند و چاره اي جز روي آوردن به نماز را در خود نمي بيند تا آنجا كه شارع مقدس مي فرمايد: انسان در هر حالي كه باشد چه مريض، چه مجروح و حتي هنگامي كه در بستر افتاده، نماز از او ساقط نمي شود. اگر نمي تواند بايستد، بايد نشسته نماز بخواند، اگر نشسته نيز نمي تواند، بايد خوابيده عبادت گزارد و حتي اگر به حركت درآوردن اعضا برايش ميسر نيست، به اشاره حركت چشم و ابرو نماز گزارد. [2] .
عياشي از قول امام باقر (ع) نقل مي كند كه آن حضرت فرمود:
نمازگزار تندرست، ايستاده نماز مي خواند و نمازگزار بيمار، نشسته نماز مي گزارد و بر پهلوها، ضعيفترين افراد مريض است كه نشسته نماز مي خواند.
و نيز امام كاظم (ع) در پاسخ اين سؤال كه اگر شخصي (در بيابان يا جنگل) گرفتار حيوان درنده اي شود و نتواند كوچكترين حركت به خود دهد، وقت نماز هم تنگ شده باشد، چه وظيفه اي دارد؟ فرمود: با همان وضعي كه دارد، بايد نماز بخواند، گر چه پشت به قبله باشد. (نماز در چنين حالتي يك نوع تقويت روحي در برابر دشمن يا چيز ديگر است). [3] .
[ صفحه 33]
در روايتي از امام صادق (ع) منقول است كه به يكي از يارانش فرمود:
آيا مي خواهي ريشه و شاخه و بلندترين قله اسلام را به تو معرفي كنم؟
عرض كرد: بفرماييد، فدايت شوم.
حضرت فرمود: اما ريشه اش نماز است، شاخه اش زكات و قله مرتفعش جهاد است. [4] .
پيامبر گرامي اسلام (ص) فرمود:
نماز به مثل همچون ستون خيمه اي است كه هر گاه ستون پاي برجا و ثابت باشد، طنابها و ميخها و پرده خيمه نيز برپا و استوار خواهد بود، و هر گاه آن ستون شكست، ديگر نه ميخ و نه طناب و نه پرده ي خيمه هيچكدام فايده اي ندارد. [5] .
مردي آمد خدمت حضرت رسول (ص) عرض كرد: يا رسول الله! مرا دعايي كنيد تا خداوند مرا داخل بهشت كند. فرمود:
«اعني بكثرة السجود»
با بجاي آوردن سجده هاي بسيار (مرا ياري كن تا دعاي تو مستجاب گردد). [6] .
حضرت علي (ع) ضمن ايراد مطالبي پيرامون اهميت نماز به يارانش توصيه و سفارش مي كند:
نمازهايتان را محافظت كنيد و نسبت به مسأله نماز احساس مسؤوليت كنيد و به وسيله آن به خدا تقرب جوييد، زيرا نماز به مؤمنان واجب شده است. مگر
[ صفحه 34]
نشنيده اي وقتي كه از اهل جهنم مي پرسند: «شما را چرا به جهنم داخل نمودند در پاسخ مي گويند كه: ما از نمازگزاران نبوديم!!.» [7] .
معاوية بن وهب مي گويد:
از امام صادق (ع) پرسيدم: برترين چيزي كه وسيله نزديكي بندگان به خدا و محبوبترين عمل نزد حضرت حق تعالي است، چيست؟
فرمود: پس از معرفت به حق، چيزي را محبوبتر از نماز نمي شناسيم، نديدي بنده شايسته خدا عيسي بن مريم گفت: خداوند مرا (تا زنده ام) به نماز و زكات سفارش و امر فرموده است. [8] .
نيز از حضرت رسول اكرم (ص) روايت است كه فرمود:
محبوبترين اعمال در نزد خداوند نماز و نيكوكاري و جهاد است. [9] .
امام علي (ع) فرمود:
نمازهاي پنجگانه كفاره گناهاني است كه ما بين آنها صادر مي شود مادامي كه از كباير و گناهان بزرگ اجتناب نمايي، همين است معني آنكه خداي تعالي فرمود: به درستي كه حسنات مي برند بديها را. [10] .
پاورقي
[1] همان.
[2] براي كسب اطلاع بيشتر به تفسير نمونه، ج 4، ص 310 رجوع شود.
[3] وسائل الشيعه، ج 5، باب صلوة خوف.
[4] اصول كافي، باب دعائم الاسلام.
[5] من لا يحضره الفقيه، باب فضل الصلوة.
[6] همان، ص 313.
[7] نهج البلاغه، باب وصايا.
[8] فروع كافي، ج 1، ص 37؛ من لا يحضره الفقيه، ص 313.
[9] خصال، شيخ صدوق.
[10] فلسفه نماز و اهميت آن، جواد اميري اراكي.