سجود
سجود نيز همچون ركوع، از اركان نماز است.
سجده، جز براي خداوند جايز نيست. اگر بنده اي به امر خدا سجده بر كسي يا چيزي كرده، [1] و اگر فرشتگان، سجده بر آدم كردند، [2] درواقع در برابر خداوندسجده كرده اند و اطاعت امر او به جا آوردند.
سجده، تذلل و اظهار كوچكي و خاكساري در برابر خداست. مگر نه اينكه همه ي آفريدگان در پيشگاه امر او و عظمت او ساجدند؟ مگر نه اينكه آفريدگان زمين و آسمان مانند خورشيد و ماه و اختران و كوه ها و درختان و حيوانات، و توده ي عظيم مردمان از براي خداوند سجده مي كنند؟ [3] .
چرا ما، همسوي با همه ي كاينات، سجده بر خدا نكنيم.
در سجده نيز تسبيح خدا مي گوييم و او را از هر عيب و نقص، و هر صفت بشري، و هر عجز و ناتواني، و از هر آنچه به ذهن مان خطور كند و تصور شود، منزه و مبرا مي دانيم.
تسبيح گوي او نه بني آدمند و بس
هر بلبلي كه زمزمه بر شاخسار كرد
[ صفحه 80]
چرا ما در ركوع و سجودمان، تسبيح گوي آن ذات بي همتا باشيم؟
در ثنايش، ذكر مرغان چمن
«سبح اسم ربك الاعلي» بود
و مگر ما كمتر از گياهان و مرغانيم؟
سجده، عالي ترين درجه ي عبوديت است. سجده بر زمين و آنچه از زمين است صحيح است و بر خوراكي ها و پوشاكي ها و جواهرات حرام و نماز باطل است.
سجده، رمز بندگي است. پس بايد همراه با تذلل و خشوع و فروتني و شكسته دلي و شكسته نفسي باشد. اگر با اشك چشم همراه بود، چه بهتر! و اگر طولاني بود، فضيلتش بيشتر!
امام سجاد عليه السلام، زينت ساجدان و فخر عابدان بود. در سجده، چندان با توجه نام خدا را تكرار مي كرد كه وقتي سر برمي داشت بدن مباركش غرق عرق بود. [4] .
امام كاظم عليه السلام پس از نماز صبح سر بر خاك مي نهاد و تا روز بلند شود و آفتاب برآيد، در حال سجده بود. [5] .
ابراهيم خليل، در اثر سجده هاي طولاني به مقام «خليل اللهي» رسيد. [6] .
[ صفحه 81]
خداوند، ياران رسول خدا صلي الله عليه و آله را چنين معرفي مي كند:
«تراهم ركعا سجدا يبتغون فضلا من الله و رضوانا» [7] .
آنان را مي بيني كه در حال ركوع اند يا سجود، و اميد به فضل خدا و خشنودي او دارند.
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
سجده ي بسيار، گناهان را مي ريزد، آنگونه كه باد برگ درختان را. [8] .
سجده ي انسان، سخت ترين و كمرشكن ترين حالت براي ابليس است. مگر نه اينكه ابليس، به خاطر تكبر و غرور، از سجده بر آدم امتناع كرد و رانده ي درگاه الهي و مطرود و ملعون ابدي شد؟
سجده بر خاك كربلا، ثواب نماز را بيشتر مي كند. تربت پاك سيدالشهداء، مكتب آزادي و الهام بخش جهاد و شهادت است. سجده بر اين تربت مقدس، انسان را با فرهنگ عاشورايي كربلا آشنا و مأنوس مي كند.
[ صفحه 82]
پاورقي
[1] همچون برادران يوسف در مقابل وي. يوسف، آيه 100.
[2] بقره، آيه 34.
[3] حج، آيه 18.
[4] بحارالانوار، ج 82، ص 137.
[5] بحارالانوار، ج 83، ص 230.
[6] مستدرك الوسائل، ج 1، ص 329.
[7] فتح، آيه ي 29.
[8] بحارالانوار، ج 82، ص 162.